تفاوت حسابداری و حسابرسی چیست ؟

تفاوت حسابداری و حسابرسی در چیست؟ تقریبا از زمان پیدایش انسان در روی زمین و شکل‌گیری روابط اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی نخستین، حسابداری به شکل‌های گوناگون انجام می‌شد. البته صورت‌های اولیه‌ی حسابداری با مفهومی که این روزها با آن سروکار داریم قطعا بسیار متفاوت بوده‌اند.

اما لازم است که در مورد مسائل مالی و روش بررسی آن‌ها و رسیدن به اصول ثابتی برای حسابداری آگاهی لازم را کسب کنیم. سرای حسابدار در این مقاله سعی دارد که شما را با تفاوت حسابداری و حسابرسی و مفاهیم اولیه‌ی هر کدام آشنا کند.

بیشتر بخوانید: نکات مهم در ارتباط با محاسبه ماليات بر درآمد حقوق

حسابداری چیست؟

در واقع حسابداری علمی است که تلاش می‌کند معاملات مالی شرکت‌ها، سازمان‌ها، مراکز تجاری و… را بررسی، ثبت و تعیین کند. به طور کلی حسابداری قصد دارد اطلاعات مالی را جمع‌بندی کند، به تجزیه و تحلیل آن‌ها بپردازد و گزارش‌هایی را در مورد آن به سازمان مربوطه ارائه دهد. طبیعی است که هر سازمانی برای اداره‌ی بهتر امور مالی خود به حسابدار و مدیر مالی نیاز دارد.

 انواع حسابداری

1. حسابداری مالی (Financial Accounting): حسابداری مالی به ثبت و گزارش‌دهی اطلاعات مالی در قالب صورت‌های مالی می‌پردازد که معمولاً برای ذینفعان خارجی مانند سرمایه‌گذاران، اعتباردهندگان و مقامات دولتی تهیه می‌شود. مهم‌ترین گزارش‌ها در این حوزه شامل:
   • صورت سود و زیان (Income Statement)
   • صورت وضعیت مالی (Balance Sheet)
   • صورت جریان وجوه نقد (Cash Flow Statement)
2. حسابداری مدیریتی (Managerial Accounting): حسابداری مدیریتی یا حسابداری داخلی به مدیران سازمان‌ها کمک می‌کند تا با استفاده از اطلاعات مالی و غیرمالی، تصمیمات بهتری بگیرند. این اطلاعات معمولاً شامل گزارش‌های بودجه‌ای، تجزیه و تحلیل هزینه‌ها و پیش‌بینی‌های مالی است.
3. حسابداری هزینه (Cost Accounting): حسابداری هزینه به محاسبه و تجزیه و تحلیل هزینه‌های تولید یا عملیات مربوط به کالاها و خدمات می‌پردازد. هدف از این نوع حسابداری، تعیین بهای تمام‌شده تولید و شناسایی روش‌های بهینه‌سازی هزینه‌ها است.
4. حسابداری مالیاتی (Tax Accounting): حسابداری مالیاتی بر اساس قوانین و مقررات مالیاتی یک کشور انجام می‌شود و به منظور تعیین مبلغ مالیات قابل پرداخت توسط سازمان یا فرد به کار می‌رود.
5. حسابداری بودجه‌ای (Budgetary Accounting): این نوع حسابداری به برنامه‌ریزی و کنترل بودجه‌ها می‌پردازد. با استفاده از این اطلاعات، سازمان‌ها می‌توانند منابع مالی خود را به نحو بهینه‌تری تخصیص دهند.

مبانی و اصول حسابداری چیست؟

هر دانشی بر پایه‌های مبانی و اصول خاصی بنا شده است که بر اساس آن تعریف می‌شود و تمامی اقدامات علمی در آن حوزه، توسط این اصول انجام گرفته و چارچوب‌بندی می‌شود.

در واقع اصول و مبانی حسابداری به مجموعه‌ی قوانینی گفته می‌شود که در چارچوب آن رویدادهای مالی و معاملات محاسبه، طبقه‌بندی و ثبت می‌شوند و مبنای تعریف علم حسابداری قرار می‌گیرند. ما در این حوزه با ۴ اصل مهم روبه‌رو خواهیم بود:

 اصل بهای تمام شده

طبق این اصل تمامی رویدادهای مالی بر اساس ارزش تمام شده‌ی آن‌ها در تاریخ خرید ثبت می‌شوند. بهای تمام در واقع همان مبلغی است که در زمان خرید و یا فروش، پرداخت و یا دریافت خواهد شد. یکی از مزایای اصلی اصل بهای تمام شده این است که دارایی‌ها بیشتر از مقدار حقیقی گزارش نمی‌شوند و قابل اعتماد است.

همچنین استفاده از این اصل نسبت به سایر اصول علم حسابداری برای عموم افراد راحت‌تر است.

 اصل تحقق درآمد

بر اساس اصل تحقق درآمد، باید زمانی درآمد را محاسبه کنیم که مزایا و معایب از فروشنده به خریدار منتقل شده و یا ارائه‌ی یک خدمت کاملا به پایان رسیده باشد. در این اصل دیگر زمان دریافت کردن وجه نقد اهمیتی ندارد، بلکه فقط زمانی که کالا و یا خدمات تحویل داده می‌شود، حائز اهمیت است.

بیشتر بخوانید: روش های هزینه یابی در حسابداری صنعتی

 اصل تطابق

نام کامل این اصل، اصل تطابق هزینه‌ها با درآمدهاست. طبق این اصل نیاز است که برای محاسبه‌ی هر دوره‌ی مالی، هزینه‌های دوره با درآمد همان دوره مقایسه و ارزیابی شوند. بر این اساس اگر به عنوان مثال درآمدهای یک دوره مالی به صورت سود دهنده و یا زیان دهنده بود، باید هزینه‌های آن نیز سود دهنده و یا زیان دهنده باشد.

 اصل افشای کامل

طبق اصل افشای کامل، باید تمامی وقایع و اتفاقات مالی مهم به طور دقیق و شفاف افشا شوند. دلیل این افشا این است که افرادی که قصد دارند از اطلاعات مالی استفاده کنند، بتوانند به اطلاعات شفاف دسترسی داشته باشند و تصمیم‌گیری درستی انجام دهند.

به همین دلیل باید اطلاعات دقیق در متن صورت‌های مالی افزوده و یا در قالب توضیحاتی به گزارش مالی ضمیمه شوند.

 هدف اصول حسابداری

اصول حسابداری برای اطمینان از فهم مشترک اطلاعات مالی تهیه شده و به منظور موارد زیر استفاده می‌شود:

1. ایجاد شفافیت: تهیه گزارش‌های قابل‌ فهم برای همه ذینفعان.
2. تطبیق‌پذیری: ایجاد استانداردهایی که بتوان در تمامی سازمان‌ها و کشورها از آن استفاده کرد.
3. قابلیت مقایسه: امکان تحلیل وضعیت مالی در طول زمان یا میان شرکت‌های مختلف.
4. اطمینان از صحت و صداقت: جلوگیری از دستکاری داده‌های مالی و ثبت دقیق اطلاعات.

حسابداری چه اهدافی را دنبال می‌کند؟

حسابداری نیز مانند بسیاری از علوم مورد استفاده‌ی بشر، برای تحقق برخی اهداف به وجود آمده است. شفافیت مالی برای سازمان‌ها و ارگان‌ها، نظارت بر مسائل مالی تمامی جامعه، در دسترس قرار دادن اطلاعات مالی سازمان‌ها و طبقه‌بندی آن‌ها برای اتخاذ تصمیمات مالی درست و به موقع، راهنمایی مدیران و صاحبان سرمایه برای اداره‌ی سازمان خود و… برخی از اهداف علم حسابداری به شمار می‌آیند.

بیشتر بخوانید: صفر تا صد آموزش اکسل در حسابداری + کاربردها

حسابرسی چیست؟

حسابرسی در اصل پروسه‌ی بازرسی دقیق و جستجو در کلیه مدارک و اسنادی است که حسابداری منتشر می‌کند و هدف آن پیدا کردن تمامی اشتباهاتی است که طی مراحل محاسبات و ثبت به وجود آمده‌اند. حسابرسی هم درست مانند حسابداری از اصول و مبانی خاصی برخوردار است، این مبانی و اصول حسابرسی عبارتند از:

•  حسابرسی قانونی: این حسابرسی زمانی اتقاق می‌‌افتد که سازمان به یک نظر کارشناسانه و بی‌طرف نیاز داشته باشند.
• حسابرسی داخلی: اگر در درون هر شرکت‌ بخشی برای حسابرسی به امور حسابداری وجود داشته باشد، به آن حسابرسی داخلی گفته می‌شود.
• حسابرسی صورت‌های مالی: یکی از مهم‌ترین انواع حسابرسی‌، حسابرسی صورت‌های مالی است که صورت‌های مالی را به طور دقیق بررسی می‌کند تا مغایرت و مشکلی در آن‌ها رخ نداده باشد.
• حسابرسی رعایتی: به برسی میزان رعایت احکام و دستورالعمل‌های دولتی در سازمان‌ها، حسابرسی رعایتی می‌گویند.
• حسابرسی عملیاتی: برای بررسی صرفه‌ی اقتصادی در شرکت‌ها است و میزان سود و زیان را بررسی کرده و در قالب یک گزارش به مدیریت ارائه می‌کنند.

هدف حسابرسی چیست؟

هدف اصلی حسابرسی کشف تقلب و خطا در صورت‌های مالی است، اما به طور کلی می‌توان اهداف بیشتری نیز برای آن تعریف کرد، اهدافی مانند افزایش اعتبار صورت‌های مالی بعد از بررسی‌‌، کمک به هر سازمان برای بررسی سود و زیان، ارائه‌ی اسناد معتبر برای اطمینان‌بخشی به سازمان‌ها و… از دیگر اهداف مهم و کاربردی حسابرسی تلقی می‌شوند.

 ویژگی‌های حسابرسی

• استقلال: حسابرسی نیازمند استقلال حسابرس از سازمان است تا بتواند به‌صورت بی‌طرفانه و عاری از هرگونه سوگیری انجام شود.
• شفافیت: فرآیند حسابرسی باید کاملاً شفاف باشد تا اعتماد ذینفعان جلب شود.
• قابلیت اتکا: گزارش‌های حسابرسی باید دقیق و مستند باشند تا بتوان به آن‌ها در تصمیم‌گیری‌های مالی و مدیریتی اتکا کرد.

بررسی تفاوت حسابداری و حسابرسی 

حال که با تعاریف اختصاصی هر کدام از این تخصص‌ها آشنا شدید، در ادامه به بررسی تفاوت بین حسابداری و حسابرسی می‌پردازیم تا شناخت بیشتری نسبت به آن‌ها پیدا کنید:

بیشتر بخوانید: بهترین موسسه حسابداری در اصفهان

تفاوت حسابداری و حسابرسی از نظر صورت های مالی 

یکی از تفاوت بین حسابداری و حسابرسی می توان به تفاوت در صورت های مالی اشاره کرد. حسابداری در واقع سعی دارد که صورت‌های مالی شرکت‌ها را ثبت و نگهداری کرده و نسبت به گزارش‌گیری و تهیه صورت مالی از آن‌ها اقدام کند. اما حسابرسی در تلاش است که این صورت‌های مالی را بررسی کند تا در صورت مشاهده‌ی مغایرت‌ها، آن‌ها را گزارش کند.

حسابداری این صورت‌های مالی را به طور منظم ثبت و حفظ می‌کند اما حسابرسی درصدد این است تا بفهمد آیا این صورت‌های مالی قوانین و مقررات را رعایت کرده‌اند یا خیر.

تفاوت حسابداری و حسابرسی از نظر زمان اقدامات

 تمامی اقدامات مربوط به حسابداری به صورت روزانه انجام می‌شوند، اما حسابرسی معمولا در پایان سال مالی انجام می‌شود و عملکرد سالانه را بررسی می‌کند.

تفاوت حسابداری و حسابرسی از نظر مسئولیت

حسابدار مسئول هر گونه خطا و ایراد در حساب‌های و گزارشات ثبت شده است و نسبت به اصلاح آن‌ها باید اقدام کند. اما حسابرس فقط به بررسی و یافتن مغایرت‌ها و ایرادات می‌پردازد و مسئول برطرف کردن آن‌ها نیست.

شباهت حسابداری و حسابرسی

حال که با تفاوت حسابداری و حسابرسی آشنا شدید نوبت به بررسی شباهت این دو مورد است. شباهت حسابداری و حسابرسی به شرح زیر است: 

•  هر دو متخصص حسابداری و حسابرسی با مفاهیم و صورت‌های مالی سروکار دارند و سعی دارند به شرکت‌ها و سازمان‌ها خدمات مالی ارائه دهند.
• هر دو از اصول یکسانی استفاده می‌کنند و نسبت به اصول این دو تخصص آشنایی لازم را دارند.
• تلاش هر دو تخصص برای اعتباربخشی و ارائه‌ی گزارش‌های واقعی است.

• حسابداران و حسابرسان هر دو باید از قوانین مالیاتی، استانداردهای حسابداری و مقررات اقتصادی آگاه باشند.
• حسابداران مسئول تهیه گزارش‌های مالی بر اساس این قوانین هستند، در حالی که حسابرسان نیز باید مطمئن شوند که این گزارش‌ها مطابق با مقررات مالی و قوانین کشوری یا بین‌المللی تهیه شده‌اند.

بیشتر بخوانید: ساعت کار موظف ماهانه در سال 1402

نتیجه‌گیری در مورد تفاوت حسابداری و حسابرسی

در این مطلب به بررسی تفاوت حسابداری و حسابرسی پرداختیم. همان طور که در بالا اشاره کردیم دو مفهوم حسابداری و حسابرسی دو مقوله‌ی مجزا هستند و تفاوت‌های چشمگیری با هم دارند. در واقع حسابرس همانند یک ناظر بر تمام رفتار و حرکات حسابداری نظارت ویژه‌ای دارد و برای بهبود عملکرد سازمان‌ و جلوگیری از بروز هر گونه تخلف مالی تلاش می‌کند.

به طور کلی هدف حسابداری تهیه و تنظیم اسناد حسابداری و مالی است، اما حسابرسی بررسی و نظارت ویژه و دقیق تا یافتن تخلفات ثبت شده است. با هماهنگی این دو تخصص شرکت‌ها می‌توانند اهداف خود را به درستی پیگیری کنند و از ضرر و زیان مالی در امان بمانند، بنابراین انتخاب این دو فرد اهمیت بسیار زیادی دارد.

امیدواریم مطالب این بخش در مورد تفاوت بین حسابداری و حسابرسی برای شما مفید بوده باشد و به طور کامل با مفهوم حسابداری و حسابرسی و تفاوت بین این دو آشنا شده باشید. ممنون که تا انتها همراه ما بودید. در صورت وجود هرگونه سوال می توانید در قسمت ثبت نظر از ما بپرسید. کارشناسان ما در اسرع وقت به سوالات شما پاسخ می دهند. 

شما می‌توانید برای امور حسابداری و حسابرسی شرکت خود سرای حسابدار را به عنوان مجموعه‌ای معتبر و صاحب نام انتخاب کنید.