لیستی از هزینه های قابل قبول مالیاتی
فهرست مطالب
تقسیمات هزینه های مالیاتی
در ابتدا باید گفت هزینه های مالیاتی به دو دسته هزینه های قابل قبول مالیاتی و غیر قابل قبول مالیاتی تقسیم می شوند. در ادامه ضمن تمرکز بر روی هزینه های قابل قبول مالیاتی، هزینه های غیر قابل قبول مالیاتی را نیز به صورت مختصر توضیح خواهیم داد.
هزینه های قابل قبول مالیاتی به هزینه هایی گفته می شود که اداره مالیات هنگام برآورد مالیات سالانه برای شما این امر را خواهد پذیرفت. همچنین مابقی آنها را بر طبق ماده های 147 و 148 قانون مالیات های مستقیم نخواهد پذیرفت. به عبارت دیگر مالیات های غیر قابل قبول، ضرر ساز و هزینه های قابل قبول بی ضرر است.
هزینه های قابل قبول مالیاتی از جمله مهم‌ترین مباحث در نظام مالیاتی محسوب می‌شوند که بر محاسبه درآمد مشمول مالیات تأثیر مستقیم دارند. هر کسب‌وکاری، چه در قالب شخص حقیقی و چه حقوقی، برای دستیابی به سود و درآمد، مخارجی را متحمل می‌شود. اگر این مخارج با اصول و مقررات قانونی سازگار بوده و از نگاه سازمان امور مالیاتی، مستند و مرتبط با فعالیت اقتصادی باشد، به عنوان هزینه های قابل قبول مالیاتی پذیرفته می‌شوند. در نتیجه، می‌توان این هزینه‌ها را از مجموع درآمد سالانه کسر کرد و به تناسب آن، از میزان مالیات پرداختی کاست.
در ادامه، با نگاهی جامع و در چارچوب مواد قانونی مرتبط، انواع این هزینه‌ها، شرایط پذیرش، تفاوت آن با هزینه‌های غیرقابل قبول و نکات مهم دیگر بررسی می‌شود.
مفهوم هزینه های قابل قبول مالیاتی
بر اساس قانون مالیاتهای مستقیم، هزینه‌های قابل قبول مالیاتی هزینه‌هایی هستند که به شکل منطقی و متعارف، در راستای تحصیل درآمد در همان دوره مالی انجام می‌شوند و مطابق با ضوابط تعیین‌شده در قوانین و آیین‌نامه‌های اجرایی، قابل پذیرشند. این هزینه‌ها باید:
1-در ارتباط مستقیم با کسب درآمد و فعالیت اصلی مؤسسه باشند.
2-در طول سال مالی مربوط اتفاق افتاده و اسناد و مدارک مثبته برای آن ارائه شود.
3-در حدود متعارف و بر مبنای اصل رعایت حد نصاب هزینه‌ها قرار داشته باشند.
4-از طریق مسیرهای بانکی (برای ارقام بالاتر از سقف مشخص‌شده) پرداخت شده باشند.
چنانچه این شرایط رعایت شود، هزینه‌های انجام‌شده از دیدگاه مالیاتی پذیرفته شده و هنگام تشخیص درآمد مشمول مالیات، امکان کسر آن از درآمد ناخالص وجود دارد.
اهمیت هزینه های قابل قبول مالیاتی در کاهش بار مالیاتی
یکی از مهم‌ترین اهداف تعریف هزینه های قابل قبول مالیاتی، کاهش فشار مالیاتی بر کسب‌وکارها و اشخاص حقیقی است؛ چراکه اگر هزینه‌ها به شکل صحیح و براساس ضوابط قانونی شناسایی شوند، مودی می‌تواند با احتساب آن در اظهارنامه مالیاتی، درآمد مشمول مالیات خود را کاهش داده و در نتیجه مالیات کمتری پرداخت کند. افزون بر این، شفافیت در هزینه‌ها و کنترل دقیق مستندات به جلوگیری از فرارهای مالیاتی کمک کرده و موجب شکل‌گیری یک نظام مالیاتی منصفانه‌تر می‌شود.
علت انتخاب و مزایای رعایت هزینه های قابل قبول مالیاتی
در ابتدای هر سال مالی جدید، باید دفتر حساب های هر شرکت به دیوان محاسبات و دیوان مالیات ارسال گردد. آنها با بررسی هزینه های صورت گرفته در شرکت برای آن، مالیات تعیین کنند. اصطلاح سال مالیاتی از زمان رسیدگی به حساب های مالیاتی به دست می آید. سال مالیاتی به طور معمول از ابتدای فروردین یک سال تا انتهای اسفند همان سال است و باید شرکت ها در زمان مقرر موارد هزینه و صورت حساب های خود را در اختیار دیوان مالیات قرار دهند.
در صورت ادامه این تخلفات در سال های بعد و تکرار آن و ارسال هزینه های غیر قابل قبول مالیاتی، امکان دارد شرکت به طور کلی لغو امتیاز شود و دارایی های خود را نیز از دست بدهد. در ادامه به انواع هزینه های قابل قبول مالیاتی خواهیم پرداخت.
شرایط پذیرش هزینه های قابل قبول مالیاتی(ماده147 قانون مالیاتهای مستقیم)
ماده 147 قانون مالیاتهای مستقیم، قواعد و شرایط اصلی مرتبط با پذیرش هزینه های قابل قبول مالیاتی را مشخص کرده است. براساس این ماده، هزینه‌هایی که در حدود متعارف و متکی به مدارک بوده و منحصراً برای تحصیل درآمد در همان دوره مالی صرف شده باشند، قابل پذیرش هستند. در این خصوص، نکات زیر حائز اهمیت است:
1-مدارک و اسناد معتبر: وجود فاکتورها، رسیدها، سند پرداختی بانکی و سایر مستندات قانونی، شرط اول برای قبول شدن هزینه است.
2-ارتباط با تحصیل درآمد: هزینه باید در راستای کسب درآمد همان مؤسسه باشد. در غیر این صورت، هزینه یادشده مردود می‌شود.
3-رعایت حد نصاب‌ها: برخی هزینه‌ها دارای سقف یا ضوابط خاصی هستند که در صورت تجاوز از آن، مازاد هزینه از سوی سازمان امور مالیاتی مردود می‌شود.
4-عدم شمول درآمدهای معاف: اگر هزینه برای تحصیل درآمدهای معاف از مالیات یا مشمول مالیات مقطوع یا نرخ صفر باشد، این قسمت از هزینه در محاسبه مالیات پذیرش نخواهد شد.
5-انجام تراکنش بانکی: طبق تبصره 3 ماده 147، پذیرش هزینه‌های بالاتر از سقف معین، منوط به انجام پرداخت یا تسویه از طریق سیستم بانکی است. هزینه‌هایی که به شکل تهاتری تسویه می‌شوند، مشمول این بند نیستند و ممکن است در فرایند رسیدگی مالیاتی رد شوند.
تبصره 1 و 2 این ماده نیز تأکید دارد که اشخاص حقوقی و صاحبان مشاغل مکلف به نگهداری دفاتر، در حکم مؤسسه تلقی می‌شوند و هزینه‌هایی که جهت کسب درآمدهای معاف یا با نرخ مقطوع انجام می‌گیرد، قابل قبول نیست.
برای شرکت در دوره مشاور مالیاتی به لینک مربوطه مراجعه نمایید
مصادیق هزینه های قابل قبول مالیاتی(ماده 148 قانون مالیات های مستقیم
ماده 148 قانون مالیاتهای مستقیم، فهرستی از هزینه‌هایی را ارائه می‌کند که چنانچه طبق شرایط ماده 147 انجام شوند، به عنوان هزینه های قابل قبول مالیاتی پذیرفته می‌شوند. برخی از مهم‌ترین بندهای این ماده به شرح زیر است:
- بهای تمام‌شده کالای فروخته‌شده یا مواد مصرفی در کالا و خدمات
هزینه‌های مربوط به خرید کالا یا مواد اولیه و ملزوماتی که در فرایند تولید یا ارائه خدمات مصرف می‌شوند.ش - هزینه‌های استخدامی (حقوق و مزایا)
طبق این بند، حقوق و مزایای اصلی (نقدی و غیرنقدی)، مزایای غیرمستمر (پاداش، اضافه‌کار، عیدی و…) و هزینه‌های بیمه‌های بهداشتی، عمر و حوادث ناشی از کار جزو هزینه‌های قابل قبول مالیاتی به شمار می‌آیند. همچنین حقوق بازنشستگی، وظیفه، پایان خدمت و خسارت اخراج مطابق مقررات پذیرفته می‌شود. - کرایه محل مؤسسه در صورت اجاره‌ای بودن
اجاره‌بهای پرداختی با توجه به سند رسمی و در صورت نبودن سند رسمی، در حدود متعارف، قابل قبول است. - اجاره‌بهای ماشین‌آلات و ادوات مرتبط با فعالیت
اجاره ماشین‌آلاتی که در فرایند تولید یا ارائه خدمت به کار می‌رود، در صورت داشتن مدارک معتبر، مورد قبول واقع می‌شود. - هزینه‌های انرژی و ارتباطات
هزینه‌های برق، آب، گاز، سوخت، تلفن و هرگونه هزینه ارتباطی مرتبط با فعالیت اقتصادی. - وجوه پرداختی بابت بیمه دارایی‌ها و عملیات
انواع بیمه‌های مربوط به دارایی‌ها یا عملیات موسسه که به منظور پوشش ریسک‌های مختلف استفاده می‌شوند. - حقوق و عوارض و مالیات‌هایی که به سبب فعالیت مؤسسه پرداخت می‌شود
به جز مالیات بر درآمد و سایر مالیات‌هایی که مودی مکلف به کسر و پرداخت از دیگران است، سایر عوارض و مالیاتهای مرتبط با فعالیت موسسه قابل قبول هستند. - هزینه‌های تحقیقاتی، آزمایشی، آموزشی، بازاریابی، تبلیغات و نمایشگاهی
اگر این هزینه‌ها در راستای فعالیت موسسه باشد و به‌منظور معرفی کالا، خدمات یا صادرات صرف شود، با رعایت آیین‌نامه‌های مربوطه پذیرفته خواهد شد. - هزینه‌های مربوط به جبران خسارت
درصورتی که خسارت وارده واقعاً محقق شود، میزان و موضوع خسارت مشخص باشد و برعهده شخص دیگری نباشد، قابل پذیرش است. - ذخیره مطالبات مشکوک‌الوصول
چنانچه مربوط به مطالبات ناشی از فعالیت مؤسسه باشد، احتمال لاوصول‌ماندن وجود داشته باشد و در حساب مخصوص درج گردد، تا زمان وصول یا قطعیت لاوصول ماندن آن قابل قبول است. - زیان احراز شده
زیان‌هایی که اشخاص حقیقی یا حقوقی در دفاترشان ثبت کرده و در رسیدگی مالیاتی تأیید شده است، از درآمد سال یا سال‌های بعد کسر می‌شود. - هزینه‌های حمل و نقل، انبارداری، ایاب و ذهاب و پذیرایی
در صورت ارتباط با فعالیت کسب‌وکار و رعایت ضوابط مستندسازی، مورد قبول خواهد بود. - حق‌الزحمه‌ها
حق‌العمل، حق‌الوکاله، حق‌المشاوره، حق حضور و سایر دستمزدها در صورتی که متناسب با کار انجام‌شده و مستند باشد، قابل قبول هستند. - سود و کارمزد پرداختی به بانک‌ها و مؤسسات مالی مجاز
همچنین جریمه‌هایی که به این نهادهای مالی و اعتباری مجاز (دارای مجوز از بانک مرکزی) پرداخت می‌شود، قابل قبول است. - استهلاک دارایی‌ها
هزینه‌های استهلاک دارایی ثابت و هزینه‌های تأسیس، بر اساس مقررات ماده 149 قانون مالیاتهای مستقیم، قابل قبول محسوب می‌شود.
در تمام موارد بالا، شرط اساسی آن است که مدارک و شواهد کافی برای اثبات واقعی و مرتبط بودن این هزینه‌ها با فعالیت موسسه وجود داشته باشد.
هزینه های غیر قابل قبول مالیاتی
برخی از هزینه‌ها، به رغم ثبت در دفاتر و صرف از سوی مودی، از نگاه سازمان امور مالیاتی قابل پذیرش نیستند. این موارد شامل موارد زیر است:
1-هزینه‌های شخصی و خانوادگی که مربوط به مدیران، سهامداران یا کارکنان باشد و هیچ ارتباطی با فعالیت اقتصادی موسسه نداشته باشد.
2-جریمه‌ها و خسارت ناشی از تخلفات قانونی که مربوط به قصور یا جرائم مالیاتی و غیرمالیاتی است.
3-هزینه‌های فعالیت‌های غیرمرتبط (سیاسی، مذهبی، شخصی) که مستقیماً در فرایند کسب درآمد نقشی نداشته باشد.
4-هزینه‌هایی که بدون مدارک و اسناد معتبر یا به شکل غیرقانونی پرداخت شده باشد.
5-هزینه‌هایی که سقف تعیین‌شده را رعایت نکرده و مازاد آن مستند نشده باشد.
6-هزینه‌های مرتبط با درآمدهای معاف که طبق قانون، نباید در محاسبات مالیاتی مؤثر باشد.
در اینگونه موارد، اداره مالیاتی می‌تواند کل یا بخشی از هزینه را مردود اعلام کرده و در نهایت، مالیات بیشتری از مودی دریافت کند.
بخشنامه ها و موارد خاص در هزینه های قابل قبول مالیاتی
در مواردی، قانون‌گذار و سازمان امور مالیاتی از طریق بخشنامه‌ها، مواردی را به صورت استثنا یا به منظور تشویق فعالیت‌های خاص، به فهرست هزینه های قابل قبول مالیاتی می‌افزاید. برخی از این موارد عبارتند از:
1-کمک‌های پرداختی به سازمان بهزیستی برای احداث واحدهای مسکونی معلولین (مشروط بر تأیید مرجع ذیربط).
2-کمک‌های اشخاص حقیقی و حقوقی برای احداث مساجد، مصلی‌ها و مدارس علمیه با تأیید اداره اوقاف و امور خیریه.
3-هزینه‌های مرتبط با جذب ایثارگران در کارگاه‌ها: مطابق قوانین مرتبط، بخشی از حقوق پرداختی به ایثارگران برای چند سال، به عنوان هزینه قابل قبول محسوب می‌شود.
4-وجوه پرداختی به وزارت ورزش و جوانان جهت احداث، تکمیل یا تجهیز فضاهای ورزشی در چارچوب قانون، با تأیید این وزارتخانه.
5-مشارکت در ساخت و تجهیز مراکز آموزشی در همکاری با وزارت آموزش و پرورش و رعایت ضوابط مصوب.
استهلاک دارایی ها و جایگاه آن در هزینه های قابل قبول مالیاتی
مطابق ماده 149 قانون مالیاتهای مستقیم، دارایی‌های استهلاک‌پذیر که بر اثر گذر زمان، کاربرد مداوم یا عوامل دیگر ارزششان کاهش می‌یابد، مشمول هزینه استهلاک می‌شوند. هزینه استهلاک نیز به عنوان یکی از مهم‌ترین بخش‌های هزینه های قابل قبول مالیاتی شناخته شده است. اهم قواعد مربوط به استهلاک از این قرار است:
1-زمان شروع محاسبه استهلاک: معمولاً از ابتدای ماه بعد از بهره‌برداری.
2-روش‌های محاسبه استهلاک: براساس آیین‌نامه‌های مصوب، روش خط مستقیم، مانده نزولی و تعداد تولید در نظر گرفته می‌شود.
3-دارایی‌های غیرفعال: اگر بیش از شش ماه متوالی در یک دوره مالی بلااستفاده بمانند، هزینه استهلاک آنها به میزان 30 درصد محاسبه می‌شود و مابقی ارزش در سال‌های بعد منظور خواهد شد.
4-هزینه تأسیس: در سال تأسیس، هزینه‌های مربوط طبق ضوابط مشخص، صددرصد قابل استهلاک است.
همچنین هرگونه افزایش ارزش دارایی‌ها که بر اثر تجدید ارزیابی صورت می‌گیرد، مشمول مالیات نیست اما استهلاک ناشی از این افزایش ارزشی نیز به عنوان هزینه قابل قبول در محاسبات مالیاتی پذیرفته نمی‌شود.
هزینه ماموریت و هزینه تبلیغات در هزینه های قابل قبول مالیاتی
1-هزینه مأموریت
برای مأموریت‌های خارج از کشور، طبق تصویب‌نامه‌های مربوط، مبلغ و مدت زمان مأموریت سقف‌گذاری می‌شود (به‌طور مثال روزانه تا مبلغ خاصی مورد قبول است). مازاد بر این سقف تعیین‌شده، تحت عنوان هزینه های غیر قابل قبول مالیاتی رد می‌شود.
افزون بر آن، هزینه‌های تامین ارز و هزینه خروج از کشور، در صورتی که مرتبط با سفر کاری باشد، جدای از این سقف لحاظ می‌شود.
2-هزینه تبلیغات
هزینه‌های تبلیغاتی و بازاریابی، در شرایطی که به معرفی کالا یا خدمات موسسه در همان دوره مالی ارتباط پیدا کند یا به منظور صادرات صورت گرفته باشد، از هزینه های قابل قبول مالیاتی به‌شمار می‌آید. در مورد تبلیغات قبل از بهره‌برداری، طبق آیین‌نامه‌های مربوطه باید این هزینه در طول سال‌های بعد مستهلک شود و شیوه آن در استانداردهای حسابداری تصریح شده است.
زیان قابل قبول مالیاتی یا هزینه خسارت وارده
هرگونه زیان ناشی از خسارت باید با شروط زیر همراه باشد تا جزو هزینه های قابل قبول مالیاتی قرار گیرد:
1-وجود خسارت محقق باشد: یعنی حادثه به صورت قطعی به وقوع پیوسته و مستند به گزارش یا تأییدیه‌های معتبر باشد.
2-موضوع و میزان خسارت مشخص گردد: هیچ ابهامی در مقدار زیان وارد شده و عوامل آن وجود نداشته باشد.
3-جبران خسارت برعهده شخص دیگری نباشد و در عمل از طرف نهاد یا فرد دیگری هم جبران نشده باشد.
در چنین وضعیتی، زیان وارده را می‌توان به عنوان یک هزینه از درآمد سال یا سال‌های بعد کسر کرد.
پاداش هیئت مدیره و بررسی آن در هزینه های قابل قبول مالیاتی
پاداش هیئت مدیره به طور کلی از سود قابل تقسیم شرکت پرداخت می‌شود. طبق مفاد قانون تجارت، سود قابل تقسیم از سود خالص کسر زیان‌های سنواتی و اندوخته‌ها محاسبه شده و سپس می‌تواند به سهامداران و اعضای هیئت مدیره تعلق گیرد. اما نکته مهم اینکه:
1-اگر این پاداش مطابق ماده 241 قانون تجارت و در سقف‌های تعیین‌شده (برای شرکت سهامی عام حداکثر 3% و برای سهامی خاص حداکثر 6% سودی که در همان سال قابل تقسیم است) به اعضای هیئت مدیره پرداخت شود، جزو هزینه‌های طبقه‌بندی‌شده در حقوق به‌شمار می‌آید و مشمول مالیات بر حقوق خواهد بود.
2-هرگونه تجاوز از سقف‌های مقرر، مشمول مقررات مالیاتی نخواهد شد و ممکن است کل یا بخشی از هزینه پاداش، غیرقابل قبول محسوب گردد.
سوالات پرتکرار درباره هزینه های قابل قبول مالیاتی
1- آیا پاداش هیئت مدیره هم جزو هزینه های قابل قبول مالیاتی است؟
چنانچه پاداش طبق ضوابط قانون تجارت و در محدوده درصدهای مجاز از سود قابل تقسیم پرداخت شود، در واقع جزو هزینه‌های مرتبط با حقوق تلقی می‌شود که مشمول کسر مالیات بر حقوق است. اما مازاد بر آن یا تخطی از قواعد تعیین‌شده، قابل قبول نیست.
2- هزینه‌های تحقیقاتی در چه صورتی جزو هزینه های قابل قبول مالیاتی است؟
اگر طرح تحقیقاتی یا هزینه‌های مربوط به آن براساس اسناد و مدارک معتبر باشد و به‌طور مستقیم به بهبود خدمات یا محصول موسسه ارتباط یابد، می‌توان این هزینه را جزو هزینه‌های قابل قبول مالیاتی در نظر گرفت. البته بخشنامه‌های خاصی ممکن است برای فعالیت‌های دانش‌بنیان یا صنعتی در نظر گرفته شود.
3-نحوه محاسبه هزینه های غیرقابل قبول مالیاتی چگونه است؟
هزینه‌هایی که طبق شرایط ماده 147 پذیرفته نمی‌شوند (مثلاً اسناد کافی ندارند، یا سقف هزینه رعایت نشده، یا ارتباطی با فعالیت مشمول مالیات ندارند)، در محاسبات رسیدگی مالیاتی از بخش هزینه‌ها حذف شده و به درآمد مشمول مالیات اضافه می‌شود؛ در نتیجه مالیات نهایی افزایش می‌یابد.
4- آیا فهرست هزینه‌های قابل قبول مالیاتی هر سال ممکن است تغییر کند؟
بله. طبق بخشنامه‌های صادره، ممکن است بعضی هزینه‌ها در یک سال مالی پذیرفته شود اما سال بعد با تغییر آیین‌نامه یا ضوابط، شرایط متفاوتی داشته باشد. همچنین نوع فعالیت (تولیدی، بازرگانی، خدماتی و…) و حجم آن می‌تواند تعیین‌کننده سقف و حدنصاب هزینه‌های قابل قبول باشد.
جمع بندی و نتیجه گیری
هزینه های قابل قبول مالیاتی نقشی کلیدی در فرایند تشخیص درآمد مشمول مالیات بر عهده دارند. این هزینه‌ها، اگر مطابق قوانین مالیاتی و در چارچوب مواد 147 و 148 قانون مالیاتهای مستقیم انجام گرفته باشند، از درآمد ناخالص کسر می‌شوند و بار مالیاتی کسب‌وکار یا شخص حقیقی را کاهش می‌دهند. در همین راستا، رعایت موارد زیر اهمیت دارد:
1-ثبت و نگهداری مدارک: وجود اسناد دقیق و شفافی مانند فاکتورهای رسمی، قبض‌های پرداخت و گواهی‌های بانکی، نخستین الزام برای پذیرش هزینه در اداره مالیاتی است.
2-ارتباط با فعالیت اقتصادی: هزینه باید واقعاً در جهت تحصیل درآمد و پیشبرد اهداف شرکت یا شخص حقیقی صرف شده باشد.
3-رعایت حد نصاب‌ها: سقف‌ها یا آیین‌نامه‌های ویژه مرتبط با هزینه‌های مختلف (از جمله هزینه سفر، تبلیغات، حقوق کارکنان، و…) باید رعایت شود.
4-پرهیز از ثبت هزینه‌های شخصی و غیرمرتبط: این قبیل هزینه‌ها در رسیدگی مالیاتی مردود می‌شوند و می‌توانند باعث افزایش مالیات و همچنین اعمال جرایم مالیاتی شوند.
5-مشاوره تخصصی: با توجه به تغییرات مستمر در قوانین و بخشنامه‌های مالیاتی، بهره‌برداری از نظر کارشناسان مالیاتی یا حسابداران حرفه‌ای، مانع از خطاهای پرهزینه و مشکلات احتمالی در زمان رسیدگی می‌شود.
در مجموع، آشنایی دقیق با هزینه های قابل قبول مالیاتی و استفاده از ظرفیت‌های قانونی آن، در کنار رعایت مقررات، منجر به تسهیل فرایند پرداخت مالیات، کاهش معنادار تعهدات مالیاتی و برقراری شفافیت در اسناد و مدارک مالی خواهد شد. این مسئله برای تمامی مودیان، اعم از اشخاص حقیقی و حقوقی، حائزاهمیت است و می‌تواند در مدیریت صحیح منابع مالی، نقشی کلیدی ایفا کند.
دیدگاهتان را بنویسید