روش های هزینه یابی در حسابداری صنعتی

سیستم‌های هزینه یابی در حسابداری می‌توانند از سه روش اصلی برای محاسبه هزینه‌های تولید بهره ببرند:

۱. هزینه یابی واقعی

در این روش، تمامی هزینه‌های واقعی صورت گرفته در دوره مالی، از جمله هزینه‌های مواد، دستمزد و سربار، مستقیماً ثبت می‌شود. هزینه‌های واقعی تنها پس از تکمیل عملیات تولید و ثبت اسناد مستند، در محاسبه بهای تمام شده لحاظ می‌شوند.

۲. هزینه یابی نرمال

روش هزینه یابی نرمال، ترکیبی از هزینه‌های واقعی و نرخ‌های از پیش تعیین شده است. در این روش، هزینه‌های مواد و دستمزد به صورت واقعی ثبت می‌شوند، اما سربار تولید بر اساس نرخ جذب سربار که از قبل تعیین شده است، محاسبه می‌شود. در پایان دوره، اختلاف بین سربار واقعی و سربار جذب شده (کسر یا اضافه جذب سربار) مشخص و به حساب‌های مربوطه منتقل می‌شود.

۳. هزینه یابی استاندارد

در هزینه یابی استاندارد، هزینه‌های مورد انتظار یا استاندارد برای هر یک از عوامل تولید (مواد، دستمزد، سربار) از پیش تعیین شده و سپس در طول دوره با هزینه‌های واقعی مقایسه می‌شود. تفاوت‌های حاصل، به عنوان انحراف از استاندارد ثبت و تحلیل می‌شود. این روش به مدیران کمک می‌کند تا عملکرد تولید و کارایی هزینه‌ها را به صورت دقیق کنترل کنند.

4.روش هزینه یابی مستقیم

این روش بر اساس هزینه مستقیمی که برای تولید یک محصول یا خدمت به کار می‌رود، هزینه تمام شده را محاسبه می‌کند. در این روش، هزینه‌های مستقیم به صورت مستقیم به محصول یا خدمت اختصاص داده می‌شوند. این روش، در شرایطی مناسب است که تولید محصولات یکنواخت و بدون تغییرات مداوم انجام شود.

5. روش هزینه یابی غیر مستقیم

این روش، هزینه‌های غیر مستقیم را به صورت نسبی به محصول یا خدمت اختصاص می‌دهد. در این روش، هزینه‌های مستقیم به صورت مستقیم به محصول یا خدمت اختصاص داده می‌شوند، اما هزینه‌های غیر مستقیم (مانند هزینه‌های عمومی و اداری) به صورت نسبی به محصول یا خدمت اختصاص داده می‌شوند. این روش، در شرایطی مناسب است که هزینه‌های مستقیم در محصول تولیدی کمتر از هزینه‌های غیر مستقیم باشد

6. روش هزینه یابی استاندارد

در این روش، هزینه‌های مستقیم و غیر مستقیم محصول یا خدمت براساس هزینه‌های استاندارد تعیین می‌شوند. این هزینه‌های استاندارد براساس سطح کیفیت، بهره‌وری و هزینه‌های ثابت مشخص می‌شوند. در این روش، اختلاف هزینه‌های واقعی با هزینه‌های استاندارد به عنوان اختلاف هزینه‌ی متغیر یا اختلاف هزینه‌ی ثابت محاسبه می‌شود.

7. روش هزینه یابی پیشرفته

این روش، با توجه به تغییراتی که در فرآیند تولید ایجاد می‌شود، هزینه‌های محصول یا خدمت را تعیین می ‌شود. در این روش، هزینه‌های مستقیم و غیر مستقیم به صورت جداگانه محاسبه می‌شود و اختلاف هزینه‌های استاندارد با هزینه‌های واقعی، به عنوان هزینه اصلاحی در نظر گرفته می‌شود. این روش، در شرایطی که تغییرات در فرآیند تولید وجود دارد و هزینه‌های مستقیم در محصول تولیدی بیشتر از هزینه‌های غیر مستقیم است، مناسب است.