مبنای نقدی و تعهدی در حسابداری
فهرست مطالب
مبنای نقدی و تعهدی در حسابداری، با چه هدفی در معاملات تجاری استفاده می‌شود؟
دستیابی به شناخت درآمدها و هزینه‌ها تفاوت مهم این مبانی است. روش نقدی مناسب کسب‌وکارهای کوچک با امور مالی محدود و روش تعهدی زمانی به‌کار می‌رود که قرار باشد درآمدی را در آینده به‌دست بیاوریم.
البته شایع‌ترین روشی که در شرکت‌ها و سازمان‌ها به منظور مدیریت امور مالی استفاده می‌شود تعهد حسابداری است. می‌پرسید چرا؟ اگر مطلبی که در این حوزه تدوین کرده‌ایم را با دقت مطالعه کنید، به جواب سوال‌های خود می‌رسید.
تفاوت حسابداری نقدی و تعهدی، 2 رویکرد متفاوت در مدیریت مالی
شاید بسیاری از مالکین کسب‌وکار از رویکرد مبنای نقدی و‌تعهدی در حسابداری درک واضحی نداشته باشند و ندانند که هرکدام از آنها در چه حوزه‌ای از مشاغل کاربرد دارد.
اول از همه بگوییم که حسابداری بر 3 شرط استوار است: استقرار صحیح سیستم، اطمینان از برقراری اصول و قوانین و مفروضات حسابداری.
گفتیم کسب‌وکارهایی که سقف درآمد آنها در طول ماه بیش از 20 میلیارد تومان است، برای اهداف مالیاتی خود نیاز به روش تعهدی دارند. بنابراین؛ در اقتصادی که اطلاعات مالی پیچیده‌ای دارد، نمی‌توان از روش نقدینگی استفاده کرد. درست است که این روش تصویر دقیقی از وضعیت مالی کسب‌وکار دارد اما قادر نیست گزارش دقیقی از صورت‌حساب‌ها ارائه دهد.
تحلیل تفاوت‌های کلیدی مبنای نقدی و تعهدی در حسابداری
متوجه شدید که اصلی‌ترین تفاوت بین مبانی حسابداری، به مقطع زمانی شناسایی درآمد و هزینه‌ها باز می‌گردد. اگر بخواهیم تعریف خلاصه و درعین‌حال جامعی در مورد این مسئله بدهیم، باید به موارد زیر اشاره کنیم:
- تفاوت زمان شناسایی نرخ دریافتی و پرداختی
- عدم شناسایی استهلاک در روش نقدی
- عدم به‌کارگیری حساب‌های دریافتی و پرداختی در روش نقدی
مبنای تعهدی چیست؟
مبنای حسابداری تعهدی بر پایه اصولی همچون درآمدها در زمان تحقق، هزینه‌ها در زمان تحمل و صرف‌نظر از جریان نقدی آنهاست.
در روش تعهدی مدیریت مالی، باید درآمدها در زمان تحقق ارزیابی شده و درصورت احتمال یا رخ‌دادن سود و زیان گزارش شوند. در این راستا اگر درآمدی تحقق یافته باشد اما به مرحله پرداخت نرسیده باشد باید به عنوان حساب‌های دریافتی درصورت وضعیت مالی گزارش شود.
درحقیقت این مبنا تاثیر بالایی در ترازنامه خواهد گذاشت و اصل تطابق هزینه با درآمد را پشتیبانی می‌کند تا سود و زیانی که در رویدادهای مالی رخ می‌دهد، شناسایی شوند.
فرمول مبنای تعهدی، راهی برای سنجش پایداری مالی
حسابداری تعهدی نمونه‌ای از فعالیت‌های سودمند در مدیریت مالی محسوب می‌شود و از کلیدی‌ترین مفروضات در حسابداری است. طبق این فرضیه درآمدهای تحقق‌یافته و هزینه‌های تحمیل‌شده بدون توجه به زمان دریافت و پرداخت، ثبت و گزارش می‌شوند. به‌طور کلی فرمولی که در این روش مورد استفاده واقع می‌شود، مساوی است با مجموع دارایی‌ها منهای بدهی‌ها.
این فرمول نشان می‌دهد که تعهد برابر است با اختلاف دارایی و بدهی‌های شرکت. شما به‌واسطه این قضیه می‌فهمید که آیا دارایی‌ها برای پرداخت بدهی‌ها کافی هستند یا خیر؟
مبنای تعهدی تعدیل شده، ابزاری برای پایداری مالی
در خصوص تکمیل توضیحات مبنای نقدی و تعهدی در حسابداری، بد نیست اگر تعریف مختصری از مبانی تعدیل‌شده داشته باشیم.
تفاوتی که بین مبانی تعهدی تعدیل‌شده و مبانی تعهدی کامل وجود دارد، این است که ثبت و گزارش اطلاعات مالی زمانی صورت می‌گیرد که اطمینان کافی از این شروط وجود داشته باشد:
- درامد به‌شکلی اتکاپذیر قابل ارزیابی و اندازه‌گیری باشد
- وصول درآمد در دوره مالی یا مدت کوتاهی پس از آن صورت بگیرد.
برای آنکه بتوانید درک روشنی از این مسئله داشته باشید، ما یک مثال مبنای تعهدی تعدیل شده به شما ارائه می‌دهیم. کارخانه‌ای را در نظر بگیرید که برای تامین مواد اولیه یا دستگاه‌های نیاز خود، قراردادی را امضا می‌کند.
طی این قرارداد، شرکت باید مبلغی را برای خدماتی که دریافت کرده است، پرداخت کند. اگر مطمئن باشیم که توان مالی کافی برای پرداخت این هزینه را در آینده دارد، می‌توانیم مبلغ پرداختی از سوی کارخانه را به‌عنوان بدهی آینده در نظر گرفت.
درواقع مبنای تعهدی تعدیل‌شده به شرکت این فرصت را می‌دهد که مبلغ پرداختی را با عنوان بدهی آینده در گزارشات مالی خود ثبت کند.
مبنای نقدی چیست؟
در مبنای نقدی، صورت حساب ها زمانی به ثبت می‌رسند که به مرحله اجرا رسیده باشند. به این معنی که درآمدها در زمان دریافت و هزینه‌ها در زمان پرداخت گزارش شده و در دفتر روزنامه ثبت می‌شود. ازآنجایی‌که این روش در مدیریت مالی تصویر روشنی از موجودی نقدی را نشان می‌دهد و همچنین استفاده راحت‌تری دارد، در کسب‌وکارهای کوچک رایج‌تر است.
بنابراین؛ در مبنای نقدی و تعهدی در حسابداری، حسابداری نقدی برای شرکت‌هایی که موجودی زیادی دارند، نمی‌تواند عملکرد مفیدی از خود نشان دهد چراکه به‌دلیل گستردگی وضعیت مالی، تصویر روشنی از اطلاعات ارائه نمی‌دهد.
بستری قوی برای اطمینان از صحت حسابداری با مبنای نقدی تعدیل‌شده
این روش تفاوت چندانی با مبنای نقدی کامل ندارد، به‌جز اینکه روش شناسایی و ثبت هزینه‌ها کمی متفاوت است. درواقع این اطلاعات زمانی به مرحله ثبت می‌رسند که در قبال تحویل کالا، ارائه خدمت یا عقد قرارداد صورت بگیرد.
با استفاده از مبانی نقدی تعدیل‌شده، می‌تواند اجرایی آسان با قابلیت‌های بالا در حسابرسی و گزارشگری تجربه کرد چرا که این روش می‌تواند اطلاعات مرتبط با تراکنش‌های غیرنقدی را حذف کرده و دقت و صحت گزارشات را افزایش دهد.
تحولی مهم در بازار مالی با تبدیل مبنای نقدی به تعهدی
فرضیه تدوین مبنای نقدی و تعهدی در حسابداری بر این اساس است که استانداردهای حسابداری بخش دولتی با محاسبه دقیقی مرور و گزارش شود.
حالا که به‌طور مختصری با سیستم‌های حسابداری و تحلیل آنها آشنا شدید، می‌خواهیم به این بررسی برسیم که چگونه می‌توان مبنای نقدی را به تعهدی تبدیل کرد؟
برای انجام این تبدیل ابتدا باید قابلیت پرداخت از طرف مشتری، اطلاعات شخصی و سوابق کاری وی سنجیده شود. پس از انجام بررسی‌های لازم، موسسه مالی یا بانک مد نظر پیشنهاداتی را به مشتری ارائه می‌دهد که شامل مدت بازپرداخت، مبلغ، سود و سایر مواردی است که در حوزه حسابداری دخیل‌اند.
با پذیرفتن این پیشنهاد از طرف مشتری، توافقی 2 طرفه بین بانک و کسب‌وکار مورد نظر رخ می‌دهد. در این صورت قراردادی به امضا می‌رسد و طرفین در آن متعهد به انجام اصولی می‌شوند که در قرارداد ذکر شده است.
در مرحله نهایی، بانک موظف است مبلغی را که در قرارداد تعیین شد، به حساب مشتری واریز کند و از طرف دیگر مشتری متعهد می‌شود پرداخت مبالغ و سود موافقت‌شده را در زمان مناسب انجام دهد. این خلاصه‌ای از فرایند تبدیل در مبنای نقدی و تعهدی در حسابداری بود.
هدف از مبنای نقدی و تعهدی در حسابداری، ثبت درآمدها و هزینه‌ها در زمانی مشخص است که اهمیت قابل ملاحظه‌ای دارد و می‌تواند بر سیستم حسابداری موثر واقع شود.
به‌طور کلی اهداف گوناگونی درهریک از این مبانی نهفته که هرکدام از آنها به تصمیم‌گیری عاقلانه سازمان، مدیریت استراتژی، رفع موانع و سودآوری بیشتر سازمان کمک می‌کنند.
دیدگاهتان را بنویسید