هدف اصلی استاندارد حسابداری شماره 9 (حسابداری پیمان های بلند مدت) چیست؟
پیش از شروع مقاله باید به این نکته اشاره کرد که استاندارد حسابداری شماره ۹ حسابداری پیمان های بلند مدت در واقع به منظور بررسی نحوه حسابداری درآمدها و هزینه ها در پیمان های بلند مدت و در صورت های مالی پیمانکاران تنظیم گردیده است.
طولانی بودن پروسه اجرایی عموما سبب می شود تا تاریخ شروع پروژه و همچنین تاریخ تکمیل آن در دوره های مالی متفاوتی ثبت گردد.
مسئله کلیدی در بحث حسابداری پیمان های بلند مدت همان تخصیص درآمدهای حاصله در دوره ای می باشد که پیمان در حال اجرا است.
در نهایت کارشناسان از اطلاعات به دست آمده از گزارش های مالی در جهت بررسی میزان درآمدها، هزینه و سود کار بهره می برند.
روش بررسی پیمان های بلند مدت چگونه است؟
پیمان بلند مدت اولین مفهومی می باشد که در استاندارد حسابداری شماره ۹ حسابداری پیمان های بلند مدت باید تعریف مناسبی برای آن ارائه نمود.
در واقع می توان گفت که پیمان های بلند مدت پیمان هایی هستند که به منظور تولید و ساخت یک پروژه انجام می شود. همچنین توجه به این مورد نیز الزامی است که پیمان های بلند مدت در عمل دارای بازه زمانی بسیار طولانی می باشند.
این بازه های زمانی گاهی می تواند در طی چند دوره مالی ادامه داشته باشد.
در نهایت عموما پیمان های بلند مدت در طی بازه های زمانی بیش از یکسال ادامه دار می باشند. البته باید این موضوع را در نظر داشت که طولانی شدن پیمان ها به عنوان ویژگی اصلی آنها در نظر گرفته نمی شود.
گاهی پیمان ها دارای دوره اجرایی کوتاه تر از یکسال می باشند. در نهایت برای ارائه صورت های مالی مطلوب، آنها را در طبقه پیمان های بلند مدت دسته بندی می کنند.
درآمد پیمان
طبق برنامه های استاندارد حسابداری درآمد پیمان شامل موارد متعددی می باشد. پیش دریافتی پروژه قبل از شروع و مبلغ دریافت شده در هنگام پیشرفت کار خود شامل علی الحساب و سایر دریافتی ها می شود.
همچنین در درآمد پیمان هزینه های دیگری مانند زیان های قابل پیش بینی نیز منظور می گردد. میزان سود عائله از پیمان نیز از جمله موارد مورد توجه در پیمان می باشد.
در ادامه متن به صورت اختصاری به بررسی هر یک از این موارد خواهیم پرداخت.
پیش دریافت پیمان چیست؟
پیش دریافت پیمان نیز از جمله موارد منظور شده در درآمد پیمان های بلند مدت می باشد. این مبلغ را می توانیم بخشی از هزینه های پروژه در نظر بگیریم که غالبا باید توسط کارفرما برای پیمانکار پرداخت شود.
البته در زمان پرداخت پیش دریافت عموما پروژه به مراحل نهایی نرسیده است و پیش از پایان کار اقدام به پرداخت آن می شود.
بیشتر بخوانید: استاندارد حسابداری شماره 17 | دارایی های نامشهود
مبالغ دریافتی بابت پیشرفت کار
میزان مبلغی را که در زمان اجرای کار به ازای صورت حساب پرداخت می شود را تحت عنوان مبلغ دریافتی پیشرفت کار تعریف می کنند.
توجه داشته باشید که عموما میزان مبلغ دریافتی بابت پیشرفت کار نیز دارای دو ساختار علی الحساب و سایر دریافتی ها می باشد. در ادامه متن ما به بررسی هر دو مورد ذکر شده خواهیم پرداخت. میزان مبلغ علی الحساب از دریافتی پیشرفت کار به شمار می رود.
علی الحساب ها عموما به ازای صورت حساب ارائه شده در زمان اجرای کار در دست بررسی قرار می گیرند.
در این بین برای پیشرفت کار مبلغ دیگری نیز در نظر گرفته شده است که شامل سایر دریافتی ها می باشد. به باقی دریافتی هایی که فاقد ماهیت علی الحسابی می باشند نیز سایر دریافتی ها گفته می شود.
تعیین مبلغ پرداختی کاملا منطبق بر قرارداد صورت می گیرد. این مبلغ در ازای پیشرفت کار بنا بر توافق قبلی بین پیمانکار و کارفرما صورت می گیرد.
زیان های قابل پیش بینی بخش دریگری از درآمد پیمان می باشد
در نهایت برای اجرای دقیق پیمان های بلند مدت در قراردادها موارد دیگری مانند میزان زیان های قابل پیشبینی نیز منظور می شود. غالبا زیان های پیش بینی شده شامل خسارت هایی می شوند که احتمال وقوع آن در پیمان بلند مدت داده شده است.
در تعیین میزان زیان ها به موضوعات متفاوتی توجه می شود. یکی از این موضوعات شامل آغاز نمودن و یا ننمودن پروژه می باشد.
بخشی خاصی از کار که تا تاریخ از پیش تعیین شده در تراز پیمان نامه انجام شده مورد دیگر در زیان جاری می باشد. میزان سودی که انتظار می رود در پیمان های دیگر نیز تامین شود از موضوعاتی است که در این بین اهمیتی ندارند.
در نهایت در بخش درآمد پیمان باید درآمدها و هزینه های کار به طور مجزا قابل تشخیص و بررسی باشد.
بیشتر بخوانید: استاندارد حسابداری شماره 21 – حسابداری اجاره ها
در تعیین میزان دقیق درآمد پیمان چه مواردی توجه می شود؟
در نهایت می توان گفت که درآمد پیمان شامل مبلغ اولیه درآمد که در پیمان مورد توافق طرفین قرار گرفته است می باشد. همچنین تغییرات صورت گرفته در میزان کار پیمان ، ادعاها و سایر دریافتی های تشویقی در جهت ادامه کار پیمان از دیگر موارد است.
برای محاسبه درآمد پیمان نیاز است تا ابتدا تمامی ابهامات موجود در کار رفع شود. رفع ابهامات می تواند در میزان مبلغ درآمد پیمان در هر سال مالی تغییرات اساسی ایجاد کند.
مخارج پیمان
مخارج پیمان نیز به هزینه های اطلاق می شود که به صورت مستقیم با یک پیمان مشخص در ارتباط باشد. همچنین می توان آن را به مخارجی که بین پیمان های مشترک در نظر گرفته می شوند نیز اطلاق نمود.
این در حالی است که هر یک از این پیمان ها را می توان به صورت پیمانی منفرد نیز در نظر گرفت. در نهایت تمامی هزینه هایی که بنا بر مفاد پیمان می توانیم از کارفرما مطالبه نماییم را باید در لیست مخارج پیمان ها ثبت کنیم.
در نهایت مخارج یک پیمان نیز اصولا در چند دسته اصلی طبقه بندی می شوند.
این هزینه ها را می توانیم در دسته هزینه های مستقیم کار در نظر بگیریم. هزینه های مستقیم کار نیز شامل هزینه سرپرستی پروژه، مواد مصرفی در حین اجرای کار و بسیاری موارد دیگر می شود.
هزینه تجهیزات، استهلاک ادوات و هزینه های طراحی و ارائه خدمات فنی در پروژه نیز شامل همین هزینه است. البته پیمانکاران می توانند میزان این هزینه ها را در حین اجرای پیمان های بلند مدت بسیار کاهش دهند.
یکی از روش های جبران این هزینه ها شامل فروش مواد و ماشین آلات مورد استفاده در پیمان می باشد.
مخارج غیر مستقیم در بررسی میزان مخارج پیمان
به خاطر داشته باشید که در طبقه بندی هزینه های اجرای پیمان باید به ماهیت پیمان نیز توجه نمود. در نهایت پیمانکاران و کارفرمایان با اعمال روش های سیستماتیک و اصولی این هزینه ها را به پیمان های مختلف تخصیص می دهند.
تخصیص صورت گرفته در مخارج غیر مستقیم نیز بر سطح فعالیت واحد تجاری مبتنی می باشد. از جمله مخارج منظور شده در مخارج غیر مستقیم می توان به هزینه هایی مانند حقوق کارکنان اجرایی در طول پیمان اشاره نمود.
در نهایت سایر مخارجی که به موجب مفاد مندرج در پیمان مطالبه آنها از کارفرما مقدور می باشد. مخارج مورد نظر در متن نیز شامل موارد متعددی مثل مخارج اداری و مخارج توسعه پروژه می باشد.
البته گاها اینگونه مخارج را نمی توان به یک فعالیت پیمانکاری و یا حتی به یک پیمان مشخص اختصاص داد. در نهایت هزینه هایی که قبل از انعقاد پیمان نیز انجام شده است را می توان در لیست مخارج پیمان ثبت نمود.
البته این مخارج نیز مشمول شرایط خاص می باشد برای مثال نمی توان هزینه های دوره ای که در آن اجرا شده است و در نهایت پیمان بعد از آن منعقد شده را در لیست مخارج پیمان طولانی ثبت نمود.
شناخت درآمد و هزینه های پیمان
با توجه به استاندارد حسابداری شماره ۹ حسابداری پیمان های بلند مدت به سبب طولانی بودن پروژه های پیمانی چنانچه در طول اجرای پروژه میزان درآمد و هزینه پیمان مورد بررسی قرار نگیرد صورت مالی ارائه شده برای واحد تجاری تصویر چندان مطلوبی نخواهد داشت.
در این شرایط تنها نتایج پیمان هایی که در پایان سال تکمیل شده اند در صورت مالی انعکاس داده خواهد شد. صورت مالی مجموعه های تجاری باید به گونه ای انعکاس گردد که از تحقق درآمدهای مالی در آن اطمینان داشت.
در نهایت پیمانکاران می توانند به منظور محاسبه درآمد و هزینه های جاری در حین پروژه های بلند مدت از یکی از دو روش مناسب برای این منظور بهره ببرند.
این دو روش نیز شامل روش درصد تکمیل پیمان و شناخت درآمد حاصل از پروژه به میزان مخارج قابل بازیافت می باشند.
در زمان استفاده از روش درصد تکمیل پیمان باید به این موضوع توجه کرد که محاسبه دقیق میزان هزینه ها و درآمدها در زمانی که پروژه در حال اجزا می باشد براساس میزان تکمیل پروژه صورت می گیرد.
در این روش مقدار نهایی هزینه های مورد نیاز برای اجرای پروژه اصولا با معیار میزان تکمیل نهایی پیمان در نظر می گیرند.
در نهایت بر اساس این اصل کلی که در متن به آن اشاره شد میزان هزینه، سود و در نهایت حتی زیان کار توسط کارفرما و پیمانکار مورد بررسی قرار می گیرد.
در نهایت استاندارد حسابداری شماره 9 حسابداری پیمان های بلند مدت به گونه ای تنظیم شده است که غالبا وضعیت درآمد مالی پیمان را نمی توان در مراحل اولیه به صورتی قابل اتکا محاسبه نمود.
این در حالی است که ما باید این احتمال را در زمان محاسبه هزینه ها در نظر بگیریم که واحد اجرای پیمان قادر به بازیافت مخارج تحمیل شده می باشد.
افشای پیمان های بلندمدت در ترازنامه
در نهایت نحوه افشای پیمان های بلند مدت در ترازنامه بر اساس استاندارد حسابداری شماره ۹ حسابداری پیمان های بلند مدت بر اساس اصول متعدد حسابداری صورت می گیرد.
در درجه اول لازم است تا درآمد مازاد که در پیمان شناسایی شده است براساس مبالغی که از قبل دریافت شده و یا دریافت خواهد شد بابت پیشرفت کار در ترازنامه به عنوان مبلغی که می توان آن را بازیافت نمود درج گردد.
در نهایت هم پیمانکاران باید این مبلغ قابل بازیافت را در پیمان تحت عنوان سرفصل های مستقل دسته بندی نمایند. برای مثال دسته بندی تحت عنوان حساب های دریافتی در صورت مالی از مهمترین عناوین در این امر می باشد.
توجه داشته باشید که برای مدیریت اصولی تر کارها بهتر است در سرفصل پیش دریافت ها که از قبل تعیین شده است موارد مهمی مانند پیش دریافت پیمان نیز ثبت شود.
در نهایت برای افشای پیمان های بلند مدت در صورت سود و زیان شرکت باید مخارجی که در زمان اجرای کار بر پیمانکار تحمیل شده از هزینه های شناسایی شده که در کار انباشته شده است کسر شود.
در ادامه باید زیان های قابل پیش بینی را تحت سرفصل های مشخصی در تراز مالی به عنوان مانده پیمان های بلند مدت دسته بندی کرد.
در نهایت مازاد ذخیره زیان های قابل پیش بینی بر مخارج تحمیل شده انباشته را باید به عنوان ذخیره زیان های قابل پیش بینی طبقه بندی و در تراز نامه پیمان بلند مدت منظور نمود.
همچنین پیمانکاران و کارفرمایان باید مبلغ سپرده های کسر شده و مبلغ سپرده های قابل استرداد مانند سپرده حسن انجام کار و سپرده بیمه را به صورت حساب های قابل دریافت در ترازنامه خود ثبت نمایند.
بیشتر بخوانید: آموزش استانداردهای حسابداری
روش های شناسایی سود پیمانکاری
براساس استاندارد حسابداری شماره ۹ حسابداری پیمان های بلند مدت شناسایی میزان سود و زیان در فعالیت های پیمانکاران عموما فرایندی بسیار دشوار است.
یکی از روش های شناسایی سود پیمانکاری همان روش سود پیمانکاری است که در مرحله پایانی کار محاسبه می شود سنجید.
در این روش میزان درآمد، هزینه های صورت گرفته در کار و سود ناخالص پروژه پیمانکاری را تنها زمانی محاسبه می نمایند که پروژه طبق ترازنامه در مراحل پایانی باشد. یا اینکه پیمانکار توانسته باشد بخش عمده ای از پروژه را اجرا کند.
در این روش مبلغ کارکرد و مخارج صورت وضعیت موقت کارها در طی بازه زمانی اجرای پروژه به حساب پیمان در حال اجرا و همچنین حساب صورت وضعیت های تایید شده از سوی کارفرما و پیمانکار منظور می گردد.
به خاطر داشته باشید که حساب پیمان که در دست اجرا میباشد نیز مانند حساب کالاهایی که در حال ساخت میباشند محاسبه می گردد.
به شکلی که هزینه دستمزد های مستقیم، مواد، هزینه های سربار و مبالغ پرداختی به پیمانکاران همگی در صورت مالی ثبت و در تعیین مبلغ نهایی محاسبه می شوند.
البته توجه به این امر الزامی است که عموما مبلغ سود ناخالص در یک پیمان تنها زمانی محاسبه می شود که پیمان در مراحل پایانی کار باشد.
در نهایت در زمان تهیه صورت مالی برای پروژه های پیمانی باید کارشناسان مانده حساب پروژه خود را که در حال اجرای آن می باشند از صورت وضعیت هایی که از قبل تایید شده کسر کنند.
در نهایت نتایج نهایی امر در صورت مالی تحت عنوان دارایی ها و بدهی ها منظور خواهد شد.
پیشرفت کار و نقش آن در سود پیمانکاری شامل چه مواردی می باشد؟
در استاندارد حسابداری شماره ۹ حسابداری پیمان های بلند مدت روش های دیگری نیز برای محاسبه سود شرکت های تجاری وجود دارد.
در این روش درآمد هزینه و سود ناخالص پیمان را در هر دوره مالی و به صورت تدریجی و با پیشرفت پروژه محاسبه می نمایند. تنها مشکل اجرایی در این روش تعیین معیاری مناسب برای اندازه گیری میزان تکمیل پروژه می باشد.
در نهایت برای اندازه گیری میزان پیمان انجام شده باید ماهیت پیمان را در نظر گرفت. در نهایت پس از تعیین میزان پیشرفت پیمان بلند مدت از داده های به دست آمده برای محاسبه میزان سود، درآمد و مخارج پیمان بهره می برند.
کلام پایانی
در این مطلب از سرای حسابدار به بررسی استاندارد حسابداری شماره ۹ حسابداری پیمان های بلند مدت پرداختیم.
امیدواریم مطالب این بخش درمورد استاندارد حسابداری شماره ۹ حسابداری پیمان های بلند مدت برای شما مفید بوده باشد و به سوالات و ابهامات شما پاسخ داده باشیم.
در صورت وجود هرگونه سوال در قسمت ثبت نظر برای ما بنویسید. در اسرع وقت به سوالات شما پاسخ داده می شود.
دوره ها و محصولات آموزش حسابداری
دیدگاهتان را بنویسید