استاندارد حسابداری شماره ۲۴ (گزارش‌گری مالی واحدهای تجاری در مرحله قبل از بهره‌برداری)
استاندارد حسابداری شماره 24 یکی از مهم‌ترین اصول حسابداری در ایران است که برای گزارش‌گری مالی واحدهای تجاری در مرحله قبل از بهره‌برداری تدوین شده است. هدف این استاندارد، ایجاد شفافیت در صورت‌های مالی این واحدها و ارائه اطلاعات دقیق به مدیران و سرمایه‌گذاران برای تصمیم‌گیری‌های مؤثر است.
دامنه کاربرد
استاندارد حسابداری شماره 24 تنها برای واحدهای تجاری‌ای اعمال می‌شود که در مرحله قبل از بهره‌برداری قرار دارند. این واحدها شامل کسب‌وکارهایی هستند که در حال راه‌اندازی فعالیت‌های جدید هستند و هنوز درآمد عملیاتی قابل توجهی کسب نکرده‌اند. برای مثال، کارخانه‌ای که در حال ساخت خطوط تولید خود است یا استارتاپی که در مرحله آزمایش محصول قرار دارد، مشمول این استاندارد خواهند شد.
دانلود استاندارد حسابداری شماره 24
تعاریف و مفاهیم کلیدی
درک اصطلاحات بکار رفته در استاندارد حسابداری شماره 24 ، برای استفاده دقیق ضروری است:
- واحد تجاری در مرحله قبل از بهره‌برداری
به واحدی گفته می‌شود که هنوز فعالیت‌های اصلی برنامه‌ریزی‌شده خود را آغاز نکرده یا درآمد عملیاتی آن کمتر از 20 درصد درآمد برنامه‌ریزی‌شده باشد. - مخارج پیش از بهره‌برداری
هزینه‌هایی که برای راه‌اندازی فعالیت‌های برنامه‌ریزی‌شده، مانند مطالعات امکان‌سنجی، تامین سرمایه، آموزش کارکنان و تبلیغات، انجام می‌شود.
تعاریف فوق واحدهای تجاری را قادر به طبقه‌بندی و گزارش‌دهی دقیق‌تر فعالیت‌ها و مخارج می‌کنند.
طبقه‌بندی هزینه‌ها و نحوه برخورد حسابداری
هزینه‌های پیش از بهره‌برداری در سه گروه مختلف طبقه‌بندی می‌شوند که هرکدام نحوه برخورد خاصی دارند:
- هزینه‌های مربوط به دارایی‌ها
هزینه‌هایی که برای تحصیل دارایی‌های مشهود یا نامشهود، مانند تجهیزات تولیدی یا نرم‌افزار، انجام می‌شوند. این هزینه‌ها باید تحت شرایط تعیین‌شده در استانداردهای حسابداری شماره 8، 13، و 17 به‌عنوان دارایی شناسایی شوند.
به‌عنوان مثال، هزینه خرید ماشین‌آلات تولیدی، حمل‌و‌نقل، و نصب آن به‌عنوان ارزش دارایی ثبت می‌شود.
- هزینه‌های بدون ارتباط مستقیم با دارایی‌ها
این نوع هزینه‌ها مانند تحقیقات مقدماتی یا مطالعات امکان‌سنجی ممکن است به بهبود اقتصادی واحد تجاری کمک کنند، اما به‌عنوان دارایی جداگانه شناسایی نمی‌شوند و باید در دوره وقوع به‌عنوان هزینه دوره ثبت شوند.
- هزینه‌های بدون منفعت اقتصادی آتی
هزینه‌هایی مانند زیان‌های ناشی از توقف غیرمنتظره پروژه یا دوباره‌کاری، هیچ منفعت اقتصادی آتی ندارند و به‌عنوان هزینه‌هایی که فوراً ثبت می‌شوند شناسایی خواهند شد.
سرفصل‌های استاندارد حسابداری شماره 24 هزینه‌های قبل از بهره‌برداری
هزینه‌های قبل از بهره‌برداری شامل موارد زیر است که پیش از شروع فعالیت‌های اصلی انجام می‌شوند:
- مجوزها و پروانه‌ها، نظیر ثبت شرکت.
- مطالعات و مشاوره‌ها.
- مذاکرات، سفرها و بازدیدها برای انتخاب تکنولوژی مناسب.
- آموزش‌های اولیه پرسنل.
- تحقیق، توسعه، طراحی محصول و نمونه‌سازی.
- فرآیند تولید آزمایشی.
- حقوق و دستمزد پرسنل پروژه در فاز ساخت.
- تهیه طرح توجیهی.
- تدوین برنامه جامع بازاریابی (مارکتینگ پلن).
- تبلیغات و برند سازی پیش از بهره‌برداری.
- اجاره ساختمان‌ها و تجهیزات اجاره‌ای در مراحل ساخت.
افزودن این موارد به برنامه‌های گزارش‌گری هزینه، به ارائه تصویری دقیق‌تر از مخارج پروژه‌های در حال توسعه کمک می‌کند.
درآمدهای شناسایی شده در مرحله قبل از بهره‌برداری
درآمدهای واحدهای تجاری در استاندارد حسابداری شماره 24 ، طبق اصول عمومی حسابداری شناسایی می‌شوند. بااین‌حال، این درآمدها عمدتاً شامل فعالیت‌های غیرعملیاتی مانند فروش محصولات آزمایشی یا سود سرمایه‌گذاری‌های موقتی هستند.
مثال‌ها:
- فروش تولیدات آزمایشی
درآمد حاصل از فروش تولیدات آزمایشی، معمولاً به‌عنوان کاهش هزینه‌های مرتبط اعمال می‌شود. - سود سرمایه‌گذاری‌های موقتی
سود حاصل از سرمایه‌گذاری کوتاه‌مدت منابع مالی، به کاهش مخارج مربوط کمک می‌کند.
گزارش و اهمیت درآمدهای قبل از بهره‌برداری در صورت‌های مالی
درآمدهای قبل از بهره‌برداری معمولاً به‌عنوان کاهش‌دهنده هزینه‌های پیش از بهره‌برداری شناسایی می‌شوند و به صورت مجزا در ترازنامه یا صورت سود و زیان گزارش می‌شوند. این رویکرد کمک می‌کند تا سرمایه‌گذاری خالص در دوره قبل از بهره‌برداری به‌طور دقیق‌تر محاسبه شود. در صورتی که درآمدهای حاصل از این دوره قابل توجه باشند، برخی واحدهای تجاری این مبالغ را به‌صورت مستقل نشان می‌دهند تا شفافیت بیشتری در گزارش‌های مالی ایجاد شود.
شناسایی و گزارش صحیح این درآمدها تأثیر بسیاری بر ارزیابی وضعیت مالی یک واحد تجاری و تحلیل عملکرد اولیه آن دارد. این درآمدها ضمن کاهش هزینه‌های ثبت‌شده، می‌توانند نقدینگی را در دوره‌های حساس افزایش دهند. با این حال، مدیریت نادرست یا عدم گزارش شفاف این درآمدها ممکن است اطلاعات نادرستی را به ذینفعان ارائه داده و بر تصمیم‌گیری آن‌ها تأثیر منفی بگذارد. توجه دقیق به مباحث گزارش‌گری مالی، تضمین‌کننده دقت و شفافیت اطلاعات ارائه‌شده خواهد بود.
مطابقت با استانداردهای بین‌المللی
استاندارد بین‌المللی حسابداری مستقلی برای گزارش‌گری مالی واحدهای تجاری در مرحله قبل از بهره‌برداری وجود ندارد. با این حال، اصول کلی استانداردهای بین‌المللی می‌توانند در برخی موارد مشابه به‌کار گرفته شوند.
الزامات افشا
استاندارد حسابداری شماره 24 شفافیت در گزارش‌گری مالی را ضروری می‌داند. صورت‌های مالی علاوه بر اطلاعات معمول، باید شامل جزئیات زیر باشند:
- درج عبارت «قبل از مرحله بهره‌برداری» در تمامی صفحات صورت‌های مالی.
- ارائه جریان‌های نقدی ورودی و خروجی تجمعی از آغاز فعالیت واحد تجاری.
- توضیحات درباره نوع و ماهیت فعالیت‌ها، درصد پیشرفت پروژه و دلایل احتمالی تأخیر.
- جدول مقایسه عملکرد واقعی پروژه با برآوردهای اولیه.
- تفکیک درآمدها و هزینه‌های تجمعی مربوط به دوره پیش از بهره‌برداری.
نکات مهم در محاسبه هزینه‌های قبل از بهره‌برداری
- هزینه‌های غیرقابل فروش: برخلاف دارایی‌های فیزیکی، این هزینه‌ها در پایان پروژه به ارزش اسقاطی نمی‌رسند.
- انتقال‌پذیری مجوزها: چنانچه مجوزهای خاص تاریخ انقضاء نداشته باشند و به نام نباشند، امکان واگذاری آن‌ها در پایان پروژه می‌تواند ارزش اسقاطی آن‌ها را تعیین کند.
- خرید مواد اولیه سال اول: اگر سرمایه‌گذار ملزم به خرید حجم مشخصی از مواد اولیه موردنیاز سال اول باشد، این هزینه از لیست هزینه‌های تولید سال اول کسر شده و به هزینه‌های قبل از بهره‌برداری و سرمایه‌گذاری پروژه اضافه می‌شود. دوره استهلاک این مبلغ باید یک‌ساله تعیین شود تا در صورت سود و زیان، به هزینه استهلاک سال اول اضافه گردد.
پیامدهای مالیاتی و قوانین استهلاک
- از منظری مالیاتی، هزینه‌های قابل قبول در دوره پیش از بهره‌برداری می‌توانند طی یک دوره 10ساله قابل استهلاک باشند، به شرطی که توسط مقامات مالیاتی تایید شوند.
- نکته مهم 1: اگر مخارجی تأیید نشود، این هزینه‌ها به درآمد مشمول مالیات سال وقوع اضافه شده و مشمول پرداخت مالیات خواهند شد.
- نکته مهم 2:
- مواد اولیه سال اول: به دلیل ماهیت مصرفی و کوتاه‌مدت، استهلاک یک‌ساله دارند.
- سایر هزینه‌های پیش از بهره‌برداری: مانند هزینه‌های ثبت مجوز یا خرید ماشین‌آلات، به دلیل ایجاد منافع اقتصادی در طولانی‌مدت، می‌توانند دوره استهلاک طولانی‌تری (مانند 10 سال) داشته باشند.
مثال‌های کاربردی
واحد تولیدی
یک کارخانه نساجی که در حال راه‌اندازی خطوط تولید است، هزینه‌هایی چون خرید ماشین‌آلات و آموزش کارکنان را به این شکل ثبت می‌کند:
- خرید ماشین‌آلات به‌عنوان دارایی مشهود.
- هزینه‌های آموزشی کارکنان به‌عنوان هزینه دوره.
استارتاپ فناوری
یک استارتاپ نرم‌افزاری که در حال توسعه یک اپلیکیشن است:
- هزینه‌های ثبت مجوز به‌عنوان دارایی نامشهود ثبت می‌شوند.
- مخارج بازاریابی به‌عنوان هزینه دوره ثبت خواهند شد.
شرکت معدن
یک شرکت معدن‌کاوی که مشغول حفاری اکتشافی است:
- هزینه‌های حقوق مالکیت معدن به‌عنوان دارایی نامشهود لحاظ می‌شود.
- هزینه حفاری‌های ناموفق به‌عنوان هزینه دوره ثبت می‌گردد.
هدف از تدوین استاندارد حسابداری شماره 24 چیست؟
هدف اصلی استاندارد حسابداری شماره 24 ، ارائه راهنمایی برای نحوه شناسایی، طبقه‌بندی و گزارش‌گری مالی مخارج انجام‌شده در دوره پیش از بهره‌برداری است. این استاندارد شفافیت مالی را افزایش داده و امکان مقایسه عملکرد مالی واحدهای تجاری مختلف را فراهم می‌کند.
چرا تفکیک هزینه‌های قبل از بهره‌برداری از هزینه‌های جاری اهمیت دارد؟
هزینه‌های قبل از بهره‌برداری معمولاً ماهیت سرمایه‌گذاری دارند و برای راه‌اندازی اولیه پروژه یا فعالیت تجاری استفاده می‌شوند. تفکیک این هزینه‌ها از هزینه‌های جاری، امکان ارزیابی دقیق‌تر سودآوری و بازده پروژه را فراهم می‌کند.
چه شرایطی برای استهلاک هزینه‌های پیش از بهره‌برداری در نظر گرفته می‌شود؟
براساس استاندارد حسابداری شماره 24 ، مخارج پیش از بهره‌برداری تنها در صورتی قابل استهلاک هستند که توسط مقامات مالیاتی تایید شوند. میزان و مدت زمان استهلاک به ماهیت هزینه بستگی دارد؛ برای مثال، مواد اولیه معمولاً دوره استهلاک کوتاه‌مدت (یک‌ساله) و دارایی‌های نامشهود مانند مجوزها دوره استهلاک طولانی‌تری دارند.
آیا مخارج واحدهای تجاری در مرحله قبل از بهره‌برداری به‌طور کامل به‌عنوان دارایی شناسایی می‌شوند؟
خیر، فقط مخارجی که منجر به ایجاد منافع اقتصادی آینده می‌شوند (مانند خرید ماشین‌آلات یا مجوزها) به‌عنوان دارایی شناسایی می‌شوند. سایر مخارج مانند هزینه‌های بازاریابی یا تبلیغات به‌عنوان هزینه دوره ثبت می‌شوند.
چگونه گزارش‌گری مالی واحدهای تجاری پیش از بهره‌برداری بر تصمیم‌گیری سرمایه‌گذاران تأثیر می‌گذارد؟
گزارش‌های مالی که براساس استاندارد حسابداری شماره 24 تهیه شده‌اند، تصویر شفاف‌تری از وضعیت مالی پروژه ارائه می‌دهند. این اطلاعات به سرمایه‌گذاران کمک می‌کند تا میزان ریسک و بازده سرمایه‌گذاری را بهتر ارزیابی کنند.
دیدگاهتان را بنویسید