انواع مرخصی در قانون کار

معرفی انواع مرخصی در قانون کار

آشنایی با انواع مرخصی در قانون کار برای همه واجب است. گرفتن مرخصی برای اغلب افراد شاغل مسئله ای ناخوشایند و شاید همراه با منت است! مرخصی در قانون کار مانند جیره یک سرباز است و البته ابزاری برای فشار وارد کردن بر کارمندان. به طور کلی، مرخصی وضعیتی قانونی است که آشنایی با انواع آن برای همه افراد ضروری و لازم است. پیش از اینکه انواع مرخصی را معرفی کنم بهتر است ابتدا نگاهی بر تعریف واژه مرخصی بیندازیم. مرخصی ساعت ها یا روزهایی است که کارفرما به کارمند خود اجازه می دهد بر سر کار خود حضور پیدا نکنند. به عبارتی دیگر می توان گفت که مرخصی به ساعت ها یا روزهایی گفته می شود که کارفرما به کارمند خود اجازه غیبت می دهد. مرخصی انواع مختلفی دارد و براساس نوع آن می توان با حقوق و یا بدون حقوق باشد.

انواع مرخصی در قانون کار به 12 دسته اساسی تقسیم می شود. شاید کارمندان تنها با برخی از این مرخصی ها آشنایی داشته باشند. به هر حال هر کدام از انواع مرخصی تعریف مخصوص به خود را دارند و به شرح زیر می باشند:

مرخصی استحقاقی
مرخصی ساعتی
مرخصی اضطراری
مرخصی بدون حقوق
مرخصی استعلاجی
مرخصی بارداری
مرخصی شیردهی
مرخصی حج
مرخصی ازدواج
مرخصی فوت اقوام درجه یک
مرخصی بین تعطیلی

آشنایی با کاربردی ترین و مهمترین انواع مرخصی

مرخصی استحقاقی، اضطراری، ساعتی و بدون حقوق از جمله مرخصی هایی هستند که اکثر کارمندان با آنها آشنایی دارند؛ اما بد نیست با دقت بیشتری آنها را مورد بررسی قرار دهیم.
مرخصی استحقاقی: قانون 64 کار در مورد مرخصی استحقاقی می باشد. مرخصی استحقاقی به این معناست که کارگر و یا کارمند می تواند در هر ماه 5/2 روز مرخصی برای انجام کارهای عادی داشته باشد. این مقدار در سال برابر است با 26 روز (192 ساعت). یعنی در واقع طبق قانون کار هر فرد شاغل می تواند 26 روز مرخصی با حقوق داشته باشد. ناگفته نماند که این مقدار در مشاغل سخت متفاوت است.

مرخصی اضطراری:

مرخصی اضطراری از مرخصی هایی است که مورد استفاده تمامی کارمندان (رسمی، پیمانی، قراردادی و...) قرار می گیرد. این نوع مرخصی با هدف تحکیم و تحریم نهاد خانواده تعیین شده است. طبق قانون کار، کارمندان می توانند علاوه بر مرخصی استحقاقی سالانه، 7 روز مرخصی اضطراری بگیرند. ناگفته نماند که استفاده از مرخصی اضطراری برای افرادی است که یکی از این شرایط را داشته باشند: ازدواج دائم، ازدواج فرزند کارمند و فوت بستگان درجه یک.

مرخصی ساعتی:

مرخصی ساعتی از رایج ترین انواع مرخصی به شمار می رود. در حقیقت مرخصی ساعتی بخشی از همان مرخصی استحقاقی می باشد که در آن افراد می توانند به جای گرفتن مرخصی برای یک روز کامل، آن را به ساعت های کمتری تبدیل کنند. میزان این نوع مرخصی در شرکت ها با یکدیگر متفاوت است. همچنین هر 8 ساعت مرخصی ساعتی یک روز مرخصی کامل محسوب می شود.

مرخصی بدون حقوق:

کارمند می تواند در صورت نیاز درخواست مرخصی بدون حقوق دهد. لازم است بدانید که حداکثر زمان برای مرخصی بدون حقوق 2 سال می باشد. در مواردی مانند سفرهای طولانی، مشکلات و امور شخصی و... فرد می تواند از مرخصی بدون حقوق استفاده کند.

بررسی ترخیص استعلاجی، تحصیلی، بارداری و شیردهی

مرخصی استعلاجی:

مرخصی استعلاجی زمانی مورد استفاده قرار می گیرد که کارمند برای درمان و یا معالجه بیماری خود به مرخصی می رود. شایان ذکر است که با تایید سازمان تامین اجتماعی، مدت زمان مرخصی استعلاجی کارمند جزو سوابق کار وی نیز محسوب می گردد.

مرخصی تحصیلی:

تا اینجا متوجه شدید که هر کدام از انواع مرخصی، روزهای مشخصی دارد. از دیگر انواع مرخصی می توان به مرخصی تحصیلی اشاره نمود. طبق قانون کار، یک کارمند می تواند برای طی کردن دوره تحصیلی خود مرخصی بگیرد. مرخصی تحصیلی 2 سال می باشد که البته با توافق کارفرما می توان آن را تا 2 سال دیگر نیز تمدید کرد.

مرخصی بارداری:

مرخصی بارداری برای خانم های کارمند اهمیت بسیاری دارد. قانون کار به خانم های باردار که شاغل هستند، 9 ماه کامل اجازه مرخصی می دهد. خوب است بدانید که در این مدت کارمند حقوق خود را به طور کامل دریافت خواهد کرد و همچنین جزو سوابق کاری او نیز محسوب می گردد. جالب است بدانید که همسران این خانم ها نیز می توانند علاوه بر سایر مرخصی ها (استحقاقی) از 2 هفته مرخصی اجباری نیز برخوردار شوند! لازم است بدانید که برای گرفتن مرخصی بارداری ارائه مدارکی از جمله دفترچه بیمه، گواهی از پزشک، کپی از همه صفحات شناسنامه والدین، شناسنامه فرزند و همچنین خلاصه پرونده ترخیص از بیمارستان ضروریست.

مرخصی شیردهی:

مرخصی شیردهی نیز مانند مرخصی بارداری مخصوص خانم های شاغل می باشد. مادر (کارمند) می تواند 2 سال و به مدت یک ساعت از مرخصی شیردهی استفاده کند. چنانچه مادر فرزند چندقلو داشته باشد، مدت مرخصی او نیز دو برابر می شود.

قانون کار درباره حج، ازدواج، فوت اقوام درجه یک و بین تعطیلی

همانطور که از نامش پیداست، مرخصی حج برای افراد شاغلی است که برای ادای فریضه حج یک ماه مرخصی می گیرند. مدت مرخصی ازدواج و فوت اقوام درجه یک 3 روز است. یعنی کارمندانی که ازدواج می کنند یا اقوام درجه یک خود (پدر، مادر، فرزند و یا همسر) را از دست می دهند، می توانند از این مرخصی استفاده کنند. مرخصی بین تعطیلی نیز واضح است. کارمند برای روز کاری بین تعطیلات رسمی درخواست مرخصی می کند که اصطلاحاً به آن مرخصی بین تعطیلی گفته می شود. همچنین این مرخصی هم جزو مرخصی استحقاقی در نظر گرفته می شود.

جمع بندی نهایی

استفاده مناسب، به جا و درست از انواع مرخصی بسیار مهم است. همچنین برای ایجاد تعادل میان کار و زندگی لازم است تا هر شخص از روزهای مرخصی خود به درستی استفاده کند. در برخی موارد به طور ناخواسته شرایطی پیش می آید که لازم است کارمند برای رسیدگی به آن چند ساعت یا حتی چند روز مرخصی بگیرد. در چنین شرایطی کارفرما ممکن است به ناحق و یا با بی اطلاعی حق کارمند را پایمال کند. اینجاست که کارمندانی که دوره آموزش حقوق دستمزد در اصفهان را گذراندند می توانند با اطلاع از مرخصی ها و شرایط آنها از حق خود دفاع کند.