مفروضات حسابداری چیست؟ بررسی آن
همانطور که هر دانش، بر مجموعهای از قواعد استوار است، حسابداری هم بدون مفروضات حسابداری و اصول پذیرفتهشده معنا ندارد. این مفاهیم، نقشی شبیه «قانون اساسی» برای ثبت و گزارش معاملات دارند؛ قواعدی که اگر کنار گذاشته شوند، دیگر نمیتوان از شفافیت، یکنواختی و قابلیت مقایسه صورتهای مالی سخن گفت. در این مقاله آنچه باید از انواع مفروضات حسابداری، اصول و میثاقها بدانید بهصورت منظم و کاربردی گردآوری شده است.
مفروضات حسابداری چیست ؟
مفروضات حسابداری یا اصول حسابداری، مجموعهای از قواعد و استانداردهایی هستند که در تدوین صورت های مالی و گزارشهای مالی استفاده میشوند. این مفروضات بر اساس تجربیات گذشته و توافقات صنعت حسابداری تعیین شدهاند و به عنوان پایههای اساسی برای انجام عملیات حسابداری و تجزیه و تحلیل مالی استفاده میشوند. این مفروضات همان فرضهای اولیهای هستند که بنیان استانداردها، اصول و روشهای حسابداری را شکل میدهند. شرکتها برای ارائه صورتهای مالی قابل اتکا و قابلمقایسه، گزارشگری را بر این فرضها بنا میکنند.
انواع مفروضات حسابداری کدامند ؟
این مفروضات مسیر را برای اجرای اصولی مانند بهای تمامشده، تحقق درآمد، تطابق درآمد و هزینه، عینیت و افشای کامل هموار میکنند و باعث میشوند اطلاعات مالی مرتبط، قابلفهم و مقایسهپذیر شود.
1️⃣ انواع مفروضات حسابداری ( فرض تفکیک شخصیت )
بر اساس فرض تفکیک شخصیت، هر واحد تجاری شخصیتی جدا از مالکان و سایر واحدها دارد. در عمل یعنی :
1️⃣ داراییها، بدهیها و معاملات واحد تجاری نباید با امور شخصی مالکان یا دیگر واحدها مخلوط شود.
2️⃣ ارزیابی هر بخش یا شرکت، مستقل انجام میشود تا مرزهای گزارشگری روشن بماند.
📌 نکته درباره شرکت تضامنی : اگرچه شرکت تضامنی بهعنوان یک واحد مستقل شناسایی میشود، اما از نظر حقوقی امکان مراجعه طلبکاران به داراییهای شخصی شرکا وجود دارد. بنابراین در چنین شرکتهایی آگاهی از آثار فرض تفکیک شخصیت برای تصمیمهای مالی اهمیتی دوچندان پیدا میکند.
2️⃣ انواع مفروضات حسابداری ( فرض تداوم فعالیت )
فرض تداوم فعالیت بیان میکند که واحد تجاری برنامهای برای توقف یا انحلال ندارد و عملیات آن در آینده قابل پیشبینی ادامه مییابد. پیامدهای مهم این فرض :
1️⃣ طبقهبندی داراییها و بدهیها به جاری و بلندمدت.
2️⃣ تکیه بر استفاده از داراییها در جریان فعالیت (نه فروش فوری آنها).
3️⃣ وقتی فعالیت عادی جریان دارد، اندازهگیریها معمولاً بر مبنای بهای تمامشده تاریخی انجام میشود؛ اما اگر تصمیم به انحلال باشد، گزارش ارزشهای جاری بازار موضوعیت بیشتری مییابد.
3️⃣ انواع مفروضات حسابداری ( فرض دوره مالی )
عمر اقتصادی یک واحد تجاری برای گزارشگری به دورههای زمانی مساوی (سهماهه، ششماهه یا یکساله) تقسیم میشود. طبق این فرض دوره مالی :
1️⃣ صورتهای مالی در پایان هر دوره و جدا از دورههای دیگر ارائه میشود.
2️⃣ امکان ارزیابی منظم عملکرد و مقایسه با دورههای قبل فراهم میگردد.
3️⃣ ذینفعان میتوانند بهموقع درباره وضعیت واحد تجاری تصمیم بگیرند.
4️⃣ انواع مفروضات حسابداری ( فرض مبنای تعهدی )
مبنای تعهدی ایجاب میکند درآمدها هنگام تحقق و هزینهها هنگام تحمیل شناسایی شوند؛ نه زمانی که وجه نقد دریافت یا پرداخت میشود. در مقابلِ مبنای نقدی که هر دریافت/پرداخت را بهسرعت درآمد/هزینه تلقی میکند، مبنای تعهدی تصویری دقیقتر از عملکرد دوره ارائه میدهد و پایه محاسبه سود واقعی است.
5️⃣ انواع مفروضات حسابداری ( فرض واحد اندازهگیری _ پول _ )
در این فرض، آثار تمام معاملات و رویدادها بر حسب واحد پولی ثبت و گزارش میشود. نتایج :
1️⃣ آنچه در دفاتر میآید «بهای پولی» اقلام است، نه مقدار فیزیکی آنها.
2️⃣ موارد غیرقابلاندازهگیری با پول (مانند روحیه کارکنان) در صورتهای مالی انعکاس نمییابد.
3️⃣ مقایسهپذیری صورتها با استفاده از واحد پولی یکنواخت امکانپذیر میشود. در محیطهای تورمی نیز، استانداردها میتوانند دستورالعملهایی برای سنجش بر حسب قدرت خرید جاری ارائه کنند.
اصول پیوسته با مفروضات حسابداری
با اتکا به مفروضات، اصول پذیرفتهشده اجرا میشوند تا اندازهگیری و گزارش معاملات مالی یکنواخت، شفاف و قابلاتکا باشد. مهمترین اصول عبارتاند از :
1️⃣ اصل درآمد (تحقق)
2️⃣ اصل بهای تمامشده
3️⃣ اصل هزینه و اصل تطابق درآمد و هزینه
4️⃣ اصل عینیت
5️⃣ اصل افشای کامل
اهمیت مفروضات حسابداری
مفروضات حسابداری اهمیت بسیار زیادی در حسابداری دارند و برای تهیه گزارشهای مالی دقیق و قابل اعتماد بسیار حیاتی هستند. از جمله دلایل دیگر برای اهمیت اصول حسابداری عبارت اند از :
1️⃣ پایهای برای تهیه گزارشهای مالی : مفروضات حسابداری به عنوان فرضهای پایهای برای تهیه گزارشهای مالی استفاده میشوند. این مفروضات شامل فرضیاتی مانند استمراریت شرکت، وجود دورههای مالی، روشهای اندازهگیری ارزش و غیره میشوند.
2️⃣ اطمینان از صحت و قابل اعتماد بودن گزارشهای مالی : استفاده از اصول حسابداری منجر به تولید گزارشهای مالی دقیق و قابل اعتماد میشود. این مفروضات به کاربران گزارشها اطمینان میدهند که اطلاعات حاضر در گزارشها صحیح و قابل اعتماد هستند.
3️⃣ پایهای برای تحلیل و تصمیمگیری : مفروضات حسابداری به مدیران و سرمایهگذاران کمک میکنند تا بتوانند بهترین تصمیمها را برای سازمان خود بگیرند. این مفروضات به آنها کمک میکنند تا اطلاعات مالی را به درستی تحلیل کرده و تصمیمهای صحیح برای آینده بگیرند.
4️⃣ اطلاعات شفاف و قابل فهم : استفاده از مفروضات حسابداری منجر به تولید گزارشهای مالی شفاف و قابل فهم برای کاربران خارجی و داخلی میشود. این اطلاعات به کاربران کمک میکنند تا به راحتی اطلاعات مالی را درک کرده و تصمیمگیری مناسب داشته باشند.
ارتباط مفروضات حسابداری با اصول حسابداری
اتکای اصول به مفروضات، یک رابطه منطقی و ضروری است :
1️⃣ بدون تفکیک شخصیت، اندازهگیری درست داراییها، بدهیها و سود ممکن نیست.
2️⃣ بدون تداوم فعالیت، مبنای تاریخیِ بهای تمامشده بهسختی قابل دفاع است.
3️⃣ بدون دوره مالی و مبنای تعهدی، اجرای اصل تطابق و سنجش سود دورهای مخدوش میشود.
4️⃣ بدون واحد اندازهگیری، قابلیت مقایسه و فهمپذیری صورتها از بین میرود.
تفاوت اصول حسابداری و مفروضات حسابداری
مفروضات حسابداری و اصول حسابداری دو مفهوم متفاوت در حسابداری هستند. در ادامه تفاوتهای اصلی بین این دو مفهوم را بررسی خواهیم کرد:
✅ مفروضات حسابداری : مفروضات حسابداری به عنوان فرضیات و فرضهای پایهای برای تهیه گزارشهای مالی و حسابداری استفاده میشوند. این مفروضات شامل فرضیاتی مانند استمراریت شرکت، وجود دورههای مالی، روشهای اندازهگیری ارزش و غیره میشوند. مفروضات حسابداری ممکن است بر اساس تصورات و تصمیمات مدیران و صاحبان سازمان تعیین شوند.
✅ اصول حسابداری : اصول حسابداری به عنوان قواعد و رویههای استانداردی برای انجام عملیات حسابداری و حسابرسی تعیین شدهاند. این اصول شامل قواعد و روشهای استاندارد برای تهیه گزارشهای مالی، تجزیه و تحلیل اطلاعات، کنترل هزینهها و غیره میشوند. اصول حسابداری توسط سازمانهای حسابرسی و نظارتی مانند FASB (بورد استانداردهای حسابداری مالی) و PCAOB (بورد نظارت بر حسابرسی عمومی) تعیین شدهاند.
بنابراین، مفروضات حسابداری به عنوان فرضهای پایهای برای تهیه گزارشهای مالی استفاده میشوند، در حالی که اصول حسابداری به عنوان قواعد و روشهای استاندارد برای انجام عملیات حسابداری و حسابرسی تعیین شدهاند.
1️⃣ مفروضات حسابداری : شرایط زیربنایی و پذیرفتهشده محیط گزارشگری (تفکیک شخصیت، تداوم فعالیت، دوره مالی، تعهدی، واحد پول).
2️⃣ اصول حسابداری : قواعد اجرایی برای شناسایی، اندازهگیری و گزارش (درآمد، بهای تمامشده، هزینه/تطابق، عینیت، افشای کامل).
3️⃣ میثاقها : محدودیتها و رهنمودهای تکمیلی برای اقتصادیبودن و مناسببودن گزارشگری (فزونی منافع بر مخارج، اهمیت، محافظهکاری، خصوصیات صنعت).
📍 مطالب مهم درباره استاندارد های حسابداری :
استانداردهای حسابداری، مجموعهای از قواعد، رویهها و استانداردهای معتبر و قابل قبول هستند که توسط سازمانها و ارگانهای حسابرسی بینالمللی تعیین شدهاند. این استانداردهای مفروضات حسابداری به منظور ارتقاء شفافیت، قابلیت مقایسه و قابل اعتماد بودن گزارشهای مالی شرکتها و سازمانها تدوین شدهاند. در زیر به برخی از معروفترین استانداردهای حسابداری اشاره خواهیم کرد:
1️⃣ استانداردهای حسابداری شرکتی : این استانداردها شامل قواعد و رویههای مربوط به حسابداری شرکتها و سازمانهای تجاری است.
2️⃣ استانداردهای حسابداری مالی : این استانداردها برای گزارشدهی مالی شرکتها و سازمانها به منظور اطلاعرسانی به سرمایهگذاران، بانکها، مدیران و سایر نهادهای مالی تعیین شدهاند.
3️⃣ استانداردهای حسابداری صنعتی : برای برخی از صنایع خاص مانند صنعت نفت، خودروسازی، بانکداری و … استانداردهای خاص حسابداری تعریف شدهاند.
4️⃣ استانداردهای حسابرسی : این استانداردها برای تضمین صحت و قابل اعتماد بودن گزارشهای مالی توسط حسابرسان تعیین میشوند.
نتیجهگیری :
با تکیه بر انواع مفروضات حسابداری (تفکیک شخصیت، تداوم فعالیت، دوره مالی، مبنای تعهدی، واحد اندازهگیری) و اجرای اصولی مانند تحقق درآمد، بهای تمامشده، تطابق، عینیت و افشای کامل، صورتهای مالی به دقت، شفافیت، یکنواختی و قابلیت مقایسه میرسند.
این چارچوب پذیرفتهشده، زبان مشترکی به حسابداری میدهد تا تصمیمگیرندگان—از سرمایهگذاران و اعتباردهندگان تا مدیران—بتوانند بر مبنای اطلاعات قابلاتکا قضاوت کنند. همین انسجام است که گزارشگری را از سطح ثبتهای پراکنده به سطح الگوهای استاندارد ارتقا میدهد و کارکرد اصلی حسابداری را در اندازهگیری، طبقهبندی و مخابره اطلاعات مالی محقق میسازد .
مفروضات حسابداری چیست و شامل چه مواردی است ؟
فرضهای اولیهای که بنیان اصول و استانداردهای حسابداری را میسازند: تفکیک شخصیت، تداوم فعالیت، دوره مالی، مبنای تعهدی و واحد اندازهگیری (پول).
تفاوت «اصول حسابداری» و «مفروضات حسابداری» چیست ؟
مفروضات، شرایط زیربنایی گزارشگریاند؛ اصول، قواعد اجرایی شناسایی، اندازهگیری و گزارش معاملات (مانند تحقق درآمد، بهای تمامشده، هزینه/تطابق، عینیت و افشای کامل).
نقش انواع مفروضات حسابداری در صورتهای مالی چیست ؟
ایجاد یکنواختی، قابلیت مقایسه، فهمپذیری و اتکاپذیری از طریق تفکیک مرز واحد تجاری، فرض ادامه فعالیت، تقسیم زمان به دورههای گزارشگری، ثبت تعهدی
نقش انواع مفروضات حسابداری در صورتهای مالی چیست ؟
با وجود شناسایی واحد تجاری بهعنوان شخصیت مستقل، طلبکاران میتوانند برای وصول طلب به داراییهای شخصی صاحبان مراجعه کنند.
اصل تحقق درآمد بر چه شرایطی تکیه دارد و روشهای شناسایی آن کداماند ؟
تکمیل عملیات تحصیل درآمد، قابلیت اندازهگیری معقول و قابلیت وصول معقول. روشها: فروش، وصول، اقساطی، تکمیل کار و درصد تکمیل کار.
تفاوت «اصل هزینه» و «اصل تطابق» در گزارشگری چیست ؟
اصل هزینه: دریافت هر خدمت/کالا مستلزم تحمل هزینه است. اصل تطابق: هزینههای مرتبط باید در همان دورهای شناسایی شوند که درآمد متناظر تحقق یافته است (ارتباط مستقیم، تخصیص منظم، شناخت بلادرنگ، شناسایی زیان).
دیدگاهتان را بنویسید