بررسی اصولی استاندارد حسابداری شماره 16 | آثار تغییر در نرخ ارز
مبادله ارز یکی از مواردی است که به صورت گسترده در امر تجارت جهانی موثر می باشد. مبادله ارز را می توان به عنوان یکی از مشکلات اساسی در بروز و ظهور اقتصادهای نوپا دانست.
برای مثال یکی از اصولی که امروزه در مباحث حسابداری مورد توجه قرار می گیرد بررسی تغییرات حاصل در نرخ ارز می باشد.
به ویژه این موضوع را در کشورهای مختلف و شرکت ها، واحدهای تجاری و اقتصادی بررسی می نمایند. عموما در مباحث حسابداری میزان تغییرات نرخ ارز به صورت عملیات های مالی بررسی می شود.
در نهایت نیز تغییرات نرخ ارز در صورت های مالی آنها درج می گردد.
البته توجه به این مورد نیز الزامی است که امروزه بسیاری از تجارت های صورت گرفته فرای کاربرد پول ملی حرکت نموده است.
در نتیجه بسیاری از فرایندهای تجاری در دنیا با استفاده از ارزهای بین المللی صورت می پذیرد. به چنین معادلات اقتصادی، معاملات ارزی گفته می شود.
برای مثال در امر تجارت برای خرید و فروش کالاها و خدمات معاملات با استفاده از ارزهای شناخته شده در دنیا صورت می پذیرد.
با توجه به اهمیت ارز در شکوفایی اقتصادی ما در ادامه از این بخش از سرای حسابدار به بررسی استاندارد حسابداری شماره ۱۶ آثار تغییر در نرخ ارز خواهیم پرداخت.
مفهوم تسعیر ارز (استاندارد حسابداری شماره ۱۶) در امور مربوط به حسابداری چیست ؟
در ابتدا باید به این موضوع اشاره نماییم که فرایند حسابداری ارزی به چه مفهومی دارد. در واقع حسابداری ارزی به معنای ثبت معاملات صورت گرفته توسط ارزهای خارجی رایج در دنیا مانند دلار، درهم و یورو می باشد.
در نهایت برای تسلط بر امر حسابداری ارزی نیاز است تا ما با اصول اولیه در امر حسابداری ارزی آشنا شویم. این موارد نیز شامل حسابداری فروش ارز ناشی از صادرات و روش های تجاری مشابه میباشد. حال به بررسی مفهومی تسعیر ارزی در بخش حسابداری خواهیم پرداخت.
در ابتدا باید بدانیم که مفهوم کلی تبدیل ارزی چیست؟ در واقع تبدیل ارزی به مفهوم تبدیل معاملات ارزی به واحد پول رایج کشور که همان ریال است می باشد.
در نهایت باید دانست که مفهوم تسعیر ارزی یا همان مبادله ارزی در علم حسابداری از مهمترین مفاهیم اقتصادی رایج می باشد.
در واقع به کمک تسعیر ارزی حسابداران به بررسی داده های مالی در رابطه با پول رایج هر کشور می پردازند.
تسعیر ارزی در اقتصاد زمانی اهمیت می یابد که معاملات صورت گرفته شده با کشورهای مختلف و با واحدهای پولی متفاوت انجام شده باشد.
همچنین زمانی که مبادلات داخلی نیز با ارزهای بین المللی صورت پذیرد شما نیازمند بررسی تسعیر ارزی حساب های خود می باشید.
در هر حال در هر یک از این شرایط شما برای ادامه روند کار به محاسبه نرخ تبدیل نیاز پیدا خواهید کرد. شرکت های بزرگ تجاری و تولید کنندگانی که به صادرات محصولات خود مبادرت می نمایند باید شناخت کاملی نسبت به فرایند مبادله ارزی داشته باشند.
در واقع مبادله ارزی همان تسعیر ارز در امر حسابداری می باشد.
نرخ محاسبه مبادله ارزی چیست ؟
سوال این است که در محاسبه حسابداری توجه به چه مواردی اهمیت دارد؟ در محاسبات تجاری برای منعکس نمودن عملیات حسابداری مانند محاسبه ارزی و یا بررسی سود و زیان ارزی توجه به برخی امور اهمیت دارد.
شناخت نرخ ارز در این زمان ها از مهمترین مواردی است که باید از آن آگاه باشیم. در نهایت می توان اینگونه گفت که در اقتصاد نرخ تبدیل و یا مبادله دو ارز را همان نرخ تسعیر ارز می نامند.
نرخ ارز را نیز در دو دسته کلی نرخ ارز مستقیم و غیر مستقیم دسته بندی می کنند.
نرخ ارز مستقیم نیز به مفهوم واحدهای ارز داخلی است که برای دریافت یک واحد از ارز خارجی باید پرداخته شود. نرخ ارز غیر مستقیم نیز شامل واحدهای ارز خارجی می باشد که برای مبادله با یک واحد پول داخلی باید پرداخت گردد.
در نهایت به تمامی روند اجرا شده در علم حسابداری تسعیر ارزی گفته می شود. در ادامه به بررسی استاندارد حسابداری شماره ۱۶ آثار تغییر در نرخ ارز خواهیم پرداخت.
عوامل موثر در تغییر نرخ ارزی چیست ؟
برای موفقیت در اقتصاد باید با عوامل موثر بر نرخ ارز آشنا شویم. در نهایت شما با کسب این دانش می توانید عوامل را از قبل پیش بینی نموده و از بروز خسارات جلوگیری نمایید.
در نهایت با شناخت این عوامل شما می توانید فرایند تسعیر ارزی را نیز به شیوه ای کاملا اصولی و مدیریت شده اجرایی نمایید.
در ادامه به عوامل مهمی که می تواند بر میزان نرخ ارزی تاثیر بگذارند اشاره خواهیم کرد. تغییرات ایجاد شده در نرخ تورم و تغییر در نرخ بهره ها برخی از این عوامل هستند.
همچنین ایجاد تغییرات اساسی در میزان بدهی های دولتی و در نهایت بی ثباتی عرصه های سیاسی کشور نیز از عوامل دیگر می باشند.
در نهایت شناخت این عوامل می تواند به مدیریت دقیق بازار توسط شما کمک شایانی نماید.
بررسی واحد پول گزارشگری در امر حسابداری ارزی
بر اساس استاندارد حسابداری شماره ۱۶ واحد پول گزارشگری واحد پولی است که در صورت های مالی و حسابداری شرکت ذکر می شود.
برای مثال در کشور ما ایران واحد گزارشگری پول همان پول ملی کشور یعنی ریال است. در نهایت در واحد پول گزارشگری یک شرکت می توان به جای درج واحد پول ملی از ارزهای دیگر نیز استفاده کرد.
همچنین هر واحد پولی دیگری که در معاملات شرکت استفاده می شود به جز واحد پول گزارشگری به عنوان ارز در نظر گرفته خواهد شد.
تسعیر به واحد گزارشگری
در استاندارد حسابداری شماره ۱۶ آثار تغییر در نرخ ارز بر این امر تاکید شده است که واحدهای تجاری می توانند به راحتی صورت های مالی خود را به هر واحد پولی ارائه نمایند.
گاهی واحد پولی گزارش شده توسط شرکت از واحد پولی عملیاتی آن متفاوت است. در نتیجه در حین اجرای عملیات حسابداری برای تعیین وضعیت مالی شرکت معمولا واحد پول عملیاتی را به واحد پول گزارشگری تسعیر می نمایند.
برای مثال فرض کنید یک مجموعه تجاری در کشورهای مختلف از واحدهای پولی عملیاتی متفاوتی استفاده می نماید.
برای بررسی صورت مالی و تعیین وضعیت مالی واحدها بخش حسابداری اقدام به تسعیر واحد پول عملیاتی هر بخش به پول گزارشگری می کنند.
در مواجه با اقتصادهای پویا عملیات تسعیر باید به چه صورتی انجام شود ؟
بنا بر استاندارد حسابداری شماره ۱۶ آثار تغییر در نرخ ارز برای تسعیر ارزی و بررسی عملکرد مالی واحدهای تجاری که در یک اقتصاد سالم فعالیت می کنند و واحد پولی آنها تحت تاثیر تورم نیست برای تسعیر پول گزارشگری باید از روش های اصولی بهره برد.
در درجه اول باید برای تسعیر ارزی درآمدها و بدهی ها طبق آنچه در ترازنامه به عنوان تاریخ تسعیر قید شده است اقدام شود.
در روش مستقیم باید هزینه بدهی ها و درآمدهای شرکت را با استفاده از نرخ ارز در تاریخی که معامله صورت گرفته است محاسبه کرد.
همچنین باید تمامی تفاوت های ارزی که در تسعیر صورت گرفته نیز در صورت مالی شرکت به عنوان سود و زیان قید شود.
بررسی سود و زیان در فرایند تسعیر چگونه انجام می شود ؟
در استاندارد حسابداری شماره ۱۶ آثار تغییر در نرخ ارز برای بررسی سود و زیان تسعیر ارزی به ویژه در شرکت های دولتی به گونه ای عمل می شود که بدهی ها و دارایی های مربوط به شرکت عموما به صورت ارز خارجی در هزینه و درآمد شرکت محاسبه نمی شود.
برای این منظور مابه التفاوت دارایی ها و بدهی های شرکت را برای برآورد دقیق درآمد و تمامی هزینه های صورت گرفته محاسبه می کنیم.
در نهایت سود و زیان اعمال شده را باید به صورتی کاملا دقیق و اصولی در حساب ارزی شرکت ثبت و ضبط کنند.
بعد از پایان سال مالی شرکت در زمان محاسبه صورت های مالی با بررسی پس انداز مالی شرکت و درج بستانکاران و بدهکاران مبلغ باقی مانده را به عنوان سود و زیان شرکت های تجاری در نظر می گیرد.
گاهی در زمان بررسی میزان سود و زیان شرکت ها مشاهده می شود که موجودی باقی مانده در حساب های ارزی شرکت مبلغ قابل توجهی است.
در این حالت ما می توانیم این مبلغ را به حساب سهم سرمایه های شرکت واریز نماییم. یکی دیگر از مواردی که در سود و زیان شرکت بررسی می شود هزینه های انجام شده برای اقلام غیر نقدی شرکت است.
در نهایت مبلغ نهایی این اقلام و یا فرایندهای اجرایی توسط آنها در صورت مالی شرکت محاسبه می شود. همچنین سود و زیان انجام شده در زمان تهیه و کاربرد این اقلام در صورت های مالی برآورد و در آن درج خواهد شد.
واحد پول عملیاتی چیست ؟
واحد پول عملیاتی نیز شامل واحد پول محیطی می شود که فعالیت اقتصادی در آنجا صورت می گیرد. براساس استاندارد حسابداری شماره ۱۶ آثار تغییر در نرخ ارز محیط اقتصادی شامل محیطی می شود که مجموعه اصلی شرکت در آنجا واقع شده است.
در نهایت بخش عمده نقدینگی واحد تجاری نیز به طور همزمان در آن محل ایجاد و مصرف می شود. در نهایت برای تشخیص واحد پول عملیاتی نیاز است تا ما با برخی عوامل آشنا شویم.
در درجه اول واحد پول عملیاتی عمدتا واحد پول رایج کشور می باشد. معمولا تمامی قیمت های مربوط به کالاها و خدمات بر اساس این واحد پول محاسبه می شود.
در نهایت واحد پولی را شامل می شود که به واسطه آن ما قادر به تامین بخش عمده ای از مواد اولیه، پرداخت دستمزدها و سایر مخارج جاری در کار می باشیم.
واحد پول عملیاتی شامل واحد پولی می شود که بر اساس آن گواهی ها و تامین مالی شرکت و حتی ابزارهای مالکانه را تعیین می نمایند.
عموما دریافت های حاصل از فعالیت های عملیاتی جاری در شرکت ها نیز با استفاده از این واحد پول نگهداری می شود.
بررسی تفاوت های مهم بین واحد پول گزارشگری و واحد پول عملیاتی
یکی از موارد با اهمیتی که در بحث استاندارد حسابداری شماره ۱۶ آثار تغییر در نرخ ارز باید به آن توجه نمود شناخت تفاوت های اساسی واحد پول گزارشگری و واحد پول عملیاتی می باشد.
در درجه اول باید بدانیم که در تنظیم صورت های مالی از واحد پول گزارشگری استفاده می شود. این در حالی است که عموما واحد پول عملیاتی واحد پولی می باشد که از آن برای اجرای عملیات های تجاری در کشورهای دیگر بهره می برند.
در واقع واحد پول عملیاتی واحد پولی می باشد که با استفاده از آن هزینه خرید کالاها و یا ارائه خدمات مختلف پرداخت می شود.
برای درک بهتر موضوع اگر شما به عنوان یک شرکت تجاری واحد فعالی در پاریس داشته باشید واحد پول عملیاتی شما یورو در نظر گرفته می شود.
این در حالی است که عموما در چنین شرایطی واحد پول گزارشگری که در صورت های مالی شرکت قید خواهد شد همان واحد پول کشور یعنی ریال می باشد.
تسعیر عملیات خارجی یعنی چی ؟
بر اساس استاندارد حسابداری شماره ۱۶ آثار تغییر در نرخ ارز تسعیر همانگونه که در بخش قبل نیز به آن اشاره نمودیم به معنای عملیاتی می باشد که به واسطه آن اطلاعات مالی مبتنی بر ارز را بر اساس واحد پول گزارشگری بیان می نمایند.
تسعیر همان گزارش معاملات منفردی می باشد که با واحد های ارزی صورت گرفته است. در نهایت نیاز است تا برای اجرای درست روند حسابداری صورت های ارزی اخذ شده را به واحد پول گزارشگری تبدیل و در اسناد و صورت های مالی شرکت درج نمود.
معمولا برای تسعیر عملیات خارجی در دو زمان می توان نسبت به اجرای فرآیند تسعیر اقدام کرد. در مرحله زمانی اول بلافاصله بعد از اجرای فرایند تجاری ارزهای جاری به شرکت تسعیر ارزی و در نهایت انتقال آن به حساب های ثبت شده توسط شرکت صورت می پذیرد.
در روش دوم زمانی فرآیند تسعیر صورت می پذیرد که در ترازنامه تحت عنوان تاریخ تسعیر ارزی قید شده باشد.
البته نکته قابل توجه در امر تسعیر ارز و روش محاسبه آن این است که چنانچه نرخ ارز اقلام پولی در بازه زمان انجام معامله تا تاریخ تسویه معامله دارای مقدار متفاوتی باشد، در نهایت برای محاسبه مقدار تفاوت در نرخ ارز، تفاوت نرخ ارز در تاریخ های تعیین شده برای اجرای فرآیند تسعیر ارزی با نرخ قبلی اعمال شده در حساب ها را به عنوان سود (زیان) در فرآیند تسعیر ارزی در نظر میگیرند.
دوره ها و محصولات آموزش حسابداری
دیدگاهتان را بنویسید