فراخوان های ارزش افزوده
اجرای قانون مالیات بر ارزش افزوده از سال ۱۳۸۷ به عنوان یکی از اصول اساسی نظام مالیاتی کشور به کار گرفته شده است. طی این سال‌ها، سازمان امور مالیاتی کشور با صدور فراخوان‌های متعدد – از مرحله اول تا دهم – سعی در ایجاد نظم و شفافیت در فرآیند ثبت‌نام، آموزش و اجرای تکالیف مودیان داشته است. در نتیجه، کسب و کارها با دریافت اطلاعیه‌های رسمی در قالب فراخوان، از زمان شروع مشمولیت خود با مسئولیت‌های تعیین‌شده آشنا شده و موظف به اجرای دقیق مقررات قانون به صورت دوره‌ای می‌باشند.
تاریخچه و مبانی اجرای قانون
از زمان تصویب اولین قانون دائمی مالیات بر ارزش افزوده در تاریخ ۱۳۸۷/۰۷/۰۱، سازمان امور مالیاتی کشور موظف به ارائه دستورالعمل‌های مرحله‌ای (با استناد به ماده ۱۸ قانون) جهت تکمیل ثبت‌نام و اجرای مقررات ذی‌ربط شده است. در ابتدا به دلیل نبود زیرساخت‌های لازم و عدم آشنایی فعالان اقتصادی با این سیستم، مراحل اولیه به‌صورت محدود به واردکنندگان، صادرکنندگان و مشاغل با سقف فروش مشخص متمرکز بود. به مرور زمان، با گسترش دامنه فعالیت‌های اقتصادی، فراخوان‌های بعدی شامل انواع واحدهای تولیدی، خدماتی و حتی فعالیت‌های نوظهور نظیر کافی‌شاپ‌ها و فروشندگان حیوانات خانگی گردیده است.
مراحل فراخوان‌های ارزش افزوده به تفصیل
اجرای نظام مالیات بر ارزش افزوده در قالب فراخوان‌های مرحله‌ای از مرحله اول تا دهم به شرح زیر می‌باشد:
1. فراخوان مرحله اول (۱۳۸۷/۰۷/۰۱)
در این مرحله، مشمولین اصلی شامل موارد زیر بودند:
واردکنندگان: تمامی اشخاص حقیقی و حقوقی واردکننده کالا
صادرکنندگان: تمامی صادرکنندگان کالا
فعالان اقتصادی با سقف فروش مشخص: کسب و کارهایی که مجموع فروش کالاها و ارائه خدماتشان در سال ۱۳۸۶ به حداقل ۳ میلیارد ریال رسیده یا در پنج ماهه آغازین سال ۱۳۸۷ بیش از ۱ میلیارد و ۲۵۰ میلیون ریال داشته‌اند.
تبصره: فعالانی که صرفاً به عرضه کالاها و خدمات معاف از این نظام مشغول بودند، به شرطی که تنها مشمول شرایط معافیت بوده و از عرضه ترکیبی کالاهای مشمول و معاف اقدام نمی‌کردند، از ثبت‌نام در این مرحله مستثنی گردیدند.
2. فراخوان مرحله دوم (۱۳۸۸/۰۷/۰۱)
در این فراخوان، گروه دوم شامل:
تمامی اشخاص حقیقی و حقوقی که در مرحله اول ثبت‌نام نکرده‌اند؛
فعالیت‌های مشمول بند (الف) ماده ۹۶ قانون مالیات‌های مستقیم (به استثنای فعالیت‌های معاف طبق ماده ۱۲)؛
مشاغلی همچون کارخانه‌ها و واحدهای تولیدی (دارای جواز تأسیس و پروانه بهره‌برداری)، بهره‌برداران معادن، ارائه‌دهندگان خدمات حسابرسی، حسابداری و دفترداری، حسابداران رسمی، خدمات مدیریتی و مشاوره‌ای، ارائه‌دهندگان خدمات انفورماتیک (شامل سخت‌افزار و نرم‌افزار)، متل‌ها، هتل‌های سه ستاره و بالاتر، بنکداران، عمده‌فروش‌ها و فروشگاه‌های بزرگ به همراه نمایندگان توزیع و مؤسسات تجاری و صنعتی داخلی و خارجی؛
همچنین مؤسسات حمل و نقل موتوری و باربری دارای مجوز از مراجع ذی‌ربط و مؤسسات مهندسی و تبلیغاتی.
مؤدیان این مرحله از تاریخ اول مهر ماه ۱۳۸۸ موظف به ارائه اظهارنامه دوره‌ای، صدور صورتحساب مطابق با استانداردهای تعیین‌شده و درج مالیات و عوارض در آن می‌باشند. همچنین فعالان اقتصادی دعوت به ثبت‌نام پیش از تاریخ ۳۱ خرداد ۱۳۸۸ از طریق سامانه اینترنتی مربوط (www.eVAT.ir) شدند.
3. فراخوان مرحله سوم (۱۳۸۹/۰۱/۰۱)
در این مرحله، تمامی اشخاص حقیقی و حقوقی که در مراحل اول و دوم ثبت‌نام نکرده و در سال‌های ۱۳۸۷ یا ۱۳۸۸ مجموع فروش آن‌ها به حداقل ۳ میلیارد ریال رسیده است، مشمول ثبت‌نام گردیدند.
علاوه بر این، مواردی که به فعالیت‌های معاف جهت ارزش افزوده (طبق ماده ۱۲) مشغول بودند یا طبق بندهای «ب» و «ج» ماده ۹۶ فعالیت صنفی داشتند، از ثبت‌نام در این مرحله مستثنی شدند؛ ولی در زمان خرید کالا و خدمات از مودیان ثبت‌شده، موظف به پرداخت مالیات و عوارض مربوط به ارزش افزوده محسوب می‌شدند.
4. فراخوان مرحله چهارم (۱۳۸۹/۰۷/۰۱)
این فراخوان شامل آن دسته از اشخاص حقیقی و حقوقی که تا کنون ثبت‌نام نکرده بودند ولی به فعالیت‌های تخصصی موضوع بند «ب» ماده ۹۶ مشغول بودند، گردید.
موارد مشمول این مرحله عبارتند از:
صاحبان کارگاه‌های صنعتی (اعم از صنفی و غیرصنفی با حداقل برق سه فاز ۵۰ آمپر)
فروشندگان طلا، جواهر و سایر فلزات زینتی
فروشندگان آهن‌آلات و فلزات
صاحبان تالارهای پذیرایی و رستوران‌ها
صاحبان متل، هتل‌های یک و دو ستاره و هتل آپارتمان
صاحبان نمایشگاه‌ها و فروشگاه‌های خودرو و بنگاه‌های معاملات املاک
صاحبان تعمیرگاه‌های مجاز خودرو
چاپخانه‌داران
دفاتر اسناد رسمی
مراکز ارتباطات رایانه‌ای و دفاتر خدمات ارتباطی و الکترونیک
صاحبان دفاتر خدمات مسافرتی و جهانگردی
سینماها، تماشاخانه‌ها و مکان‌های تفریحی و ورزشی
5. فراخوان مرحله پنجم (۱۳۹۰/۰۷/۰۱)
در این مرحله، مشمولین عبارتند از:
تمام اشخاص حقوقی که در مراحل قبلی ثبت‌نام نکرده‌اند و در سال‌های ۱۳۸۷، ۱۳۸۸ یا ۱۳۸۹ مجموع فروش آن‌ها به حداقل یک میلیارد ریال رسیده است؛
اشخاص حقوقی‌ای که قبل یا بعد از سال ۱۳۹۰ ایجاد یا ثبت شده‌اند و با رسیدن به سقف فروش تعیین‌شده از اولین دوره مالیاتی مشمول می‌شوند؛
اشخاص حقوقی‌ای که به فعالیت‌های مشمول معافیت طبق ماده ۱۲ مشغول هستند، از ثبت‌نام در این مرحله مستثنی گردیده‌اند.
6. فراخوان مرحله ششم (۱۳۹۴/۰۱/۰۱)
این فراخوان شامل اشخاص حقیقی و حقوقی (صرف‌نظر از مبلغ فروش سالانه) طبق موضوع ماده ۹۵ قانون مالیات‌های مستقیم است که به فعالیت‌های زیر مشغول هستند:
مشاغل مرتبط با چلوکبابی‌ها، سالن‌های غذاخوری و سفره‌خانه‌های سنتی
اغذیه فروشی‌های زنجیره‌ای با مالکیت واحد
در این فراخوان، حتی اگر فعالیت در مراحل قبلی مشمول ثبت‌نام بوده باشد، در صورت انطباق با شرایط جدید از تاریخ شمول فراخوان، به عنوان مؤدیان ثبت‌شده در نظر گرفته می‌شوند.
7. فراخوان مرحله هفتم (۱۳۹۵/۰۷/۰۱)
کلیه اشخاص حقوقی فعال با هر میزان فروش یا درآمد (به استثنای مشاغل معاف طبق ماده ۱۲) که تاکنون برای اجرای قانون فراخوان نشده‌اند، مشمول ثبت‌نام و اجرای قانون گردیدند.
همچنین، کسانی که پس از تاریخ اجرای فراخوان ایجاد، تأسیس یا ثبت می‌شوند، از اولین دوره مالیاتی پس از آغاز فعالیت مشمول خواهند شد.
8. فراخوان مرحله هشتم (۱۳۹۹/۰۱/۰۱)
این مرحله به‌ویژه مختص جایگاه‌داران سوخت (فرآورده‌های نفت و گاز) است.
با استناد به مقررات و اطلاعیه‌های رسمی، تمامی جایگاه‌داران که تا آن زمان مشمول اجرای قانون نشده بودند، از ابتدای سال ۱۳۹۹ موظف به اجرای تکالیف قانونی می‌گردند.
توجه ویژه‌ای نیز به محاسبه کارمزد و مالیات در قیمت‌های تکلیفی فرآورده‌ها شده و دریافت مبلغ اضافی از مشتریان مجاز نبوده است.
9. فراخوان مرحله نهم (۱۴۰۲/۰۴/۰۱)
طبق ماده (۱۳) قانون مالیات بر ارزش افزوده مصوب ۱۴۰۰/۰۳/۰۲، تمامی اشخاص حقیقی و حقوقی که تاکنون در مراحل اول تا هشتم ثبت‌نام نشده‌اند، به شرط فعالیت در بخش‌های زیر مشمول ثبت‌نام شده و از ابتدای تیرماه ۱۴۰۲ موظف به اجرای مقررات می‌شوند:
تهیه و ارائه انواع غذا به صورت بیرون‌بر (آشپزخانه‌ها و کیترینگ‌ها)
کافی‌شاپ‌ها
10. فراخوان مرحله دهم (۱۴۰۲/۱۰/۰۱)
در این مرحله، فعالیت‌های مشخصی که هنوز مشمول ثبت‌نام نشده‌اند، به شرح زیر معرفی می‌شوند:
- فروشندگان حیوانات خانگی (شامل سگ، گربه، ماهی، پرنده زینتی و حیوانات وحشی) به همراه مراکز درمانی، بیمارستان‌ها و کلینیک‌های دام‌پزشکی؛
- فروشندگان انواع غذا و لوازم مرتبط با حیوانات خانگی (مانند پت‌شاپ‌ها)؛
- فروشندگان ادوات موسیقی از هر نوع؛
- فروشندگان لوازم آرایشی، تجهیزات آرایشگاهی و عطر و ادکلن؛
- ارائه‌دهندگان خدمات اخذ پذیرش تحصیلی و مشاوره در امور تحصیلی خارجی؛
- ارائه‌دهندگان خدمات ماساژ؛
- ارائه‌دهندگان خدمات طرح بهره‌برداری از معادن و مشاوره فنی در زمینه حفاری، آتشباری و انفجار معدن؛
- صاحبان آتلیه‌های عکس و فیلم؛
- ارائه‌کنندگان خدمات برگزاری سمینار، همایش، کنفرانس، جشنواره و گردهمایی؛
- فروشندگان انواع عینک آفتابی و لنزهای تماسی؛
- فروشندگان ضایعات فلزی؛
- فروشندگان محصولات فرآوری شده مانند قهوه، کاکائو، نسکافه، پودر و خمیر؛
- فروشندگان لوازم و تجهیزات حفاظتی از قبیل دزدگیر
گروه‌بندی مشمولین بر اساس فراخوان‌های اعلام شده
سازمان امور مالیاتی با هدف ساده‌سازی روند تشخیص مشمولیت، افراد و شرکت‌ها را در گروه‌های مختلف طبقه‌بندی نموده است. این گروه‌بندی به شرح زیر است:
گروه ۱ (تاریخ مشمولیت ۱۳۸۷/۷/۱):
شامل واردکنندگان، صادرکنندگان و فعالان اقتصادی با سقف فروش مشخص در سال ۱۳۸۶ و پنج ماهه آغازین ۱۳۸۷.
گروه ۲ (تاریخ مشمولیت ۱۳۸۸/۷/۱):
شامل کسب و کارهایی است که به فعالیت‌های موضوع بند (الف) ماده ۹۶ مشغولند؛ این گروه فعالیت‌های مرتبط با تولید، معدن، خدمات مالی، مشاوره، انفورماتیک، هتل‌داری و امور مرتبط با توزیع کالا را در بر می‌گیرد.
گروه ۳ (تاریخ مشمولیت ۱۳۸۹/۱/۱):
معین‌کننده فعالان اقتصادی با مجموع فروش مشخص در سال‌های ۱۳۸۷ و ۱۳۸۸ که در گروه‌های قبلی ثبت‌نام نشده‌اند.
گروه ۴ (تاریخ مشمولیت ۱۳۸۹/۷/۱):
شامل مشاغل تخصصی مانند کارگاه‌های صنعتی، فروشندگان طلا، جواهر، آهن‌آلات، تالارهای پذیرایی، رستوران‌ها، متل و هتل‌های پایین‌تر و سایر حوزه‌های خدماتی مرتبط می‌باشد.
گروه ۵ (تاریخ مشمولیت ۱۳۹۰/۷/۱):
اختصاص یافته به اشخاص حقوقی با حداقل سقف فروش تعیین‌شده در سال‌های گذشته و همچنین مشاغل جدید با شرایط مشخص.
گروه‌های ۶ تا ۸:
شامل فعالیت‌هایی با جزئیات و شرایط ویژه مانند چلوکبابی‌ها، سالن‌های غذاخوری، سفره‌خانه‌های سنتی و جایگاه‌داران سوخت (در گروه هشتم) است.
گروه ۹ و ۱۰:
مشاغل نوظهوری نظیر تهیه غذا به صورت بیرون‌بر و کافی‌شاپ‌ها در گروه نهم و فعالیت‌های متنوعی مانند فروشندگان حیوانات خانگی، ادوات موسیقی و سایر موارد در گروه دهم قرار می‌گیرند.
این تقسیم‌بندی به مودیان کمک می‌کند تا از زمان آغاز مشمولیت خود، با توجه به تاریخ فراخوان مربوطه، از تکالیف قانونی آگاه شده و در جهت پیشگیری از جرایم ناشی از تأخیر یا عدم ثبت‌نام، اقدام لازم را انجام دهند.
وظایف و تکالیف مودیان بر اساس هر مرحله
با ثبت‌نام موفق در سامانه‌های رسمی (مانند www.eVAT.ir و tax.gov.ir)، تمامی مشمولین ارزش افزوده موظف به انجام مجموعه‌ای از تکالیف اصلی در راستای اجرای قانون هستند. مهم‌ترین این موارد عبارتند از:
صدور و ثبت صورتحساب:
صدور صورتحساب مطابق با الزامات سیستم صنفی که شامل مشخصات دقیق طرفین معامله و جزئیات کالا یا خدمات ارائه‌شده می‌باشد. در صورت استفاده از ماشین‌های فروش، نوار ماشین جایگزین صورت حساب می‌شود.
درج و محاسبه مالیات:
درج مالیات بر ارزش افزوده و عوارض متعلقه در صورتحساب‌های صادره و محاسبه دقیق مبالغ مستحق پرداخت از مشتریان.
ارسال اظهارنامه مالیاتی:
تکمیل و ارسال اظهارنامه مالیاتی دوره‌ای (معمولاً ۱۵ روز پس از پایان هر فصل) که شامل تمامی اطلاعات فروش، خرید و محاسبات مربوط به مالیات می‌باشد.
پرداخت مالیات و عوارض:
پرداخت به موقع مبالغ مالیاتی و عوارض به حساب‌های تعیین‌شده جهت جلوگیری از اعمال جرایم.
نگهداری و بایگانی اسناد:
حفظ اسناد و مدارک مالی مربوط به دوره‌های مالی به مدت حداقل ۱۰ سال جهت فراهم‌سازی شرایط بررسی‌های بعدی توسط مراجع ذی‌ربط.
دریافت آموزش‌های لازم:
مودیان می‌توانند از سامانه‌ها و دوره‌های آموزشی ارائه‌شده توسط سازمان امور مالیاتی و اتحادیه‌های صنفی بهره‌مند شوند تا از نحوه تکمیل اظهارنامه، صدور صورتحساب و سایر موارد اجرایی آگاهی کاملی پیدا کنند.
راهنمای گام به گام جهت ثبت‌نام و اجرای قانون ارزش افزوده
برای تسهیل فرایند ثبت‌نام و اجرای صحیح تکالیف، پیشنهاد می‌شود مراحل زیر را به دقت دنبال کنید:
1. مراجعه به سامانه‌های رسمی ثبت‌نام:
از طریق آدرس‌های اینترنتی مذکور (مانند www.eVAT.ir یا tax.gov.ir) نسبت به تکمیل فرم‌ها و ثبت‌نام اولیه اقدام نمایید.
2. بررسی اطلاعیه‌های رسمی:
تمامی اطلاعیه‌های مربوط به مراحل فراخوان (به همراه لینک‌های دانلود اطلاعیه) در دسترس هستند و مطالعه آن‌ها از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. این اطلاعیه‌ها شامل تاریخ‌های شروع، شرایط مشمولیت و نحوه انجام تکالیف دقیقاً بیان شده‌اند.
3. دریافت آموزش‌های تکمیلی:
در صورت نیاز به راهنمایی‌های فنی یا نحوه تکمیل اظهارنامه و صدور صورتحساب، از دوره‌ها و ویدیوهای آموزشی موجود بهره ببرید. همچنین اتحادیه‌های صنفی می‌توانند به عنوان مرجع تماس و راهنمایی جهت آموزش‌های رایگان عمل کنند.
4. بررسی دقیق گروه‌بندی مشمولیت:
با توجه به سطح فعالیت و سقف فروش کسب و کار خود، تعیین کنید که در کدام گروه مشمولیت قرار می‌گیرید. این امر کمک می‌کند تا از تاریخ شروع تکالیف دقیق و نحوه اجرای الزامات آگاه شوید.
5. انتقال اطلاعات به صورت یکپارچه:
پس از ثبت‌نام و تکمیل اطلاعات، مودیان موظف به ارائه اظهارنامه‌های دوره‌ای هستند که محاسبات مالیاتی و دریافت مبالغ مستحق از فروش کالاها و ارائه خدمات را شامل می‌شود.
اهمیت اجرای دقیق تکالیف مالیاتی
اجرای به‌موقع تکالیف مالیاتی نه تنها باعث رعایت قوانین و جلوگیری از اعمال جرایم می‌شود، بلکه به بهبود شفافیت مالی و ارتقای سطح مدیریتی کسب و کارها نیز کمک می‌کند. از آنجا که هر مرحله از فراخوان‌ها بر اساس تاریخ‌های مشخص و شرایطی دقیق تدوین شده است، مدیران و مشاورین مالی باید همواره به روز بوده و فعالیت‌های خود را مطابق با دستورالعمل‌های رسمی سازمان امور مالیاتی تنظیم نمایند.
اجرای صحیح مواردی چون صدور دقیق صورتحساب، درج مالیات در آن، ارسال اظهارنامه‌های دوره‌ای و پرداخت به موقع مبالغ مالی به سازمان، از ارکان اصلی بهبود ساختار مالی و عملکرد اقتصادی است. همچنین نگهداری اسناد برای دوره‌های طولانی باعث می‌شود که در صورت بروز هرگونه ابهام یا نیاز به بررسی‌های بعدی، اطلاعات جامع و دقیقی در دسترس باشد.
نتیجه‌گیری نهایی
اجرای دقیق و به موقع تکالیف مربوط به قانون مالیات بر ارزش افزوده، علاوه بر تحقق الزامات قانونی، نقش اساسی در پیشرفت اقتصادی شرکت‌ها و کسب و کارها ایفا می‌کند. با توجه به روند مرحله‌ای ثبت‌نام و تقسیم‌بندی مشمولیت، توصیه می‌شود:
- از سامانه‌های رسمی برای ثبت‌نام استفاده شود.
- تمامی اطلاعیه‌ها و دستورالعمل‌های مربوطه به دقت مطالعه شده و در زمان مقرر پیاده‌سازی گردد.
- از دوره‌ها و آموزش‌های موجود بهره‌مند شده و در صورت نیاز از مشاوران متخصص راهنمایی گرفت.
همین امروز با مراجعه به سامانه‌های www.eVAT.ir یا tax.gov.ir نسبت به تکمیل فرایند ثبت‌نام خود اقدام نموده و با اجرای دقیق تکالیف تعیین‌شده، از بروز مشکلات و جرایم پیشگیری نمایید. این اقدام نه تنها ضامن رعایت قوانین خواهد بود بلکه پایه‌ای مستحکم برای بهبود شفافیت مالی و عملکرد اقتصادی کسب و کار شما محسوب می‌شود.
دیدگاهتان را بنویسید