استاندارد حسابداری شماره ۳۱ (دارایی های غیرجاری نگهداری شده)
استاندارد حسابداری شماره 31 که به موضوع دارایی‌های غیرجاری نگهداری شده برای فروش و عملیات متوقف‌شده می‌پردازد، نقشی حیاتی در ارتقاء شفافیت مالی و توانایی تحلیل اطلاعات مالی در حوزه‌های تجاری دارد. این استاندارد، نه تنها دستورالعمل‌هایی دقیق برای طبقه‌بندی، شناسایی و اندازه‌گیری این دسته از دارایی‌ها ارائه می‌دهد، بلکه دستورالعمل‌های روشنی برای افشا و گزارش‌دهی در چارچوب صورت‌های مالی فراهم می‌کند..
هدف استاندارد حسابداری شماره 31
هدف اصلی استاندارد حسابداری شماره 31، مشخص کردن نحوه حسابداری برای دارایی‌های غیرجاری نگهداری شده برای فروش و ارائه و افشای دقیق اطلاعات مرتبط با عملیات متوقف‌شده است. در این راستا، دو الزام کلیدی مورد توجه قرار می‌گیرد:
- دارایی‌هایی که واجد شرایط طبقه‌بندی به‌عنوان “نگهداری شده برای فروش” هستند، باید به اقل مبلغ دفتری و خالص ارزش فروش اندازه‌گیری شوند. همچنین، استهلاک چنین دارایی‌هایی متوقف می‌شود.
- این دارایی‌ها و نتایج عملیات متوقف‌شده باید به‌صورت جداگانه در صورت‌های مالی، ازجمله ترازنامه و صورت سود و زیان، نمایش داده شوند.
دامنه کاربرد استاندارد حسابداری شماره 31
الزامات مربوط به طبقه‌بندی و ارائه در این استاندارد برای تمامی دارایی‌های غیرجاری و مجموعه‌های واحد به کار می‌رود. با این حال، الزام‌های اندازه‌گیری برای دارایی‌هایی که به روش تجدید ارزیابی محاسبه شده‌اند و دارایی‌های جاری که جزو مجموعه واحد نگهداری شده برای فروش هستند، مستثنی می‌شوند.
دارایی‌هایی که براساس استاندارد حسابداری شماره ۱۴ به‌عنوان غیرجاری طبقه‌بندی می‌شوند، نمی‌توانند دوباره به‌عنوان دارایی‌های جاری دسته‌بندی شوند، مگر اینکه معیارهای مشخصی برای طبقه‌بندی به‌عنوان نگهداری شده برای فروش را احراز کنند.
دارایی های غیر جاری نگهداری شده برای فروش
دارایی‌های غیرجاری نگهداری شده برای فروش به آن دسته از دارایی‌هایی اطلاق می‌شود که واحد تجاری قصد دارد آن‌ها را نه از طریق استفاده مداوم و مستمر، بلکه از طریق فروش، بازیافت نماید. این دارایی‌ها باید در شرایطی باشند که فروش آن‌ها طی مدت یک سال بسیار محتمل بوده و نیازی به اصلاحات عمده یا تغییرات اساسی نداشته باشد. در حسابداری، طبقه‌بندی این دارایی‌ها به دلیل تسهیل در ارائه اطلاعات مالی شفاف و دقیق اهمیت ویژه‌ای دارد، زیرا روش شناسایی، اندازه‌گیری و گزارش‌دهی این دارایی‌ها تأثیر مستقیمی بر تحلیل وضعیت مالی شرکت‌ها دارد.
دانلود استاندارد حسابداری شماره 31
تعاریف مهم استاندارد حسابداری شماره 31
برای درک بهتر این استاندارد، چند تعریف کلیدی آورده شده است:
بخش از واحد تجاری
جزئی از واحد تجاری است که از لحاظ عملیاتی و مالی، کاملاً مستقل و متمایز از سایر قسمت‌هاست.
واحد مولد وجه نقد
این اصطلاح به کوچک‌ترین مجموعه دارایی‌هایی اطلاق می‌شود که جریان‌های نقدی مستقل از سایر دارایی‌های شرکت ایجاد می‌کند.
مجموعه واحد
گروهی از دارایی‌ها و بدهی‌هایی که باید به‌عنوان یک مجموعه کاملاً یکپارچه واگذار یا برکنار شوند.
عملیات متوقف‌شده در حسابداری
عملیات متوقف‌شده به بخشی از عملیات واحد تجاری اطلاق می‌شود که یا به‌صورت کامل واگذار شده یا به‌عنوان “نگهداری شده برای فروش” طبقه‌بندی می‌گردد و سه شرط اصلی زیر را شامل می‌شود:
- فعالیت تجاری یا جغرافیایی مجزا: نشان‌دهنده یک فعالیت تجاری یا حوزه جغرافیایی عمده است که از دیگر بخش‌های واحد تجاری به‌صورت واضح متمایز است.
- جزئی از برنامه هماهنگ واگذاری یا توقف عملیات: بخشی از برنامه‌ای گسترده‌تر است که برای واگذاری یا خاتمه یک فعالیت تجاری یا حوزه جغرافیایی طراحی شده است.
- واحد فرعی خریداری‌شده برای فروش مجدد: یک واحد فرعی که با هدف فروش مجدد خریداری شده باشد.
اهمیت عملیات متوقف‌شده در حسابداری به دلیل تاثیرگذاری آن بر شفافیت اطلاعات مالی است. این موضوع به سرمایه‌گذاران و سایر استفاده‌کنندگان صورت‌های مالی کمک می‌کند تا نتایج عملیات جاری و بخش‌هایی که به‌دلیل واگذاری یا توقف از چرخه فعالیت خارج شده‌اند، به‌طور جداگانه مورد تحلیل قرار گیرند. ارائه و افشای دقیق این اطلاعات در راستای استاندارد حسابداری شماره 31 و استاندارد بین‌المللی گزارشگری مالی (IFRS 5) صورت می‌پذیرد.
طبقه‌بندی دارایی‌های غیرجاری به‌عنوان نگهداری شده برای فروش
برای اینکه دارایی‌های غیرجاری به “نگهداری شده برای فروش” طبقه‌بندی شوند، باید معیارهای زیر را احراز کنند:
- دارایی باید در شرایط فعلی خود آماده فروش باشد و نیازی به تغییرات مهم نداشته باشد.
- فروش باید بسیار محتمل باشد و مدیریت تعهد واقعی برای این اقدام داشته باشد.
- بازاریابی فعال برای فروش دارایی و وجود خریدار در برنامه زمانی معقول لازم است.
همچنین، اگر فروش در یک سال تکمیل نشود ولی شرایط خارج از کنترل واحد تجاری باشد، طبقه‌بندی همچنان معتبر است.
اندازه‌گیری دارایی‌های طبقه‌بندی‌شده
- دارایی‌های نگهداری شده برای فروش باید به اقل مبلغ دفتری و خالص ارزش فروش محاسبه شوند.
- اگر دارایی‌ها پس از طبقه‌بندی فاقد معیارهای لازم باشند، باید به شرایط پیشین بازگردانده شده و استهلاک از سر گرفته شود.
واحد تجاری نباید چنین دارایی‌هایی را مستهلک کند. سود و زیان ناشی از کاهش ارزش نیز باید در همان دوره مالی شناسایی شود.
✅ مثال عددی: نحوه اندازه‌گیری دارایی‌های غیرجاری نگهداری شده برای فروش
برای درک بهتر مفاهیم استاندارد حسابداری شماره ۳۱، در ادامه یک مثال عددی ساده ارائه می‌شود که نحوه اندازه‌گیری و افشای دارایی نگهداری‌شده برای فروش را توضیح می‌دهد.
فرض کنید شرکت «الف» یک دستگاه ماشین‌آلات دارد که دیگر در عملیات جاری استفاده نمی‌شود و تصمیم دارد آن را به فروش برساند. اطلاعات مالی مربوط به این دارایی به شرح زیر است:
- مبلغ دفتری دارایی (بهای تمام‌شده پس از کسر استهلاک انباشته): ۵۰۰ میلیون تومان
- ارزش منصفانه بازار براساس برآورد کارشناسی: ۴۰۰ میلیون تومان
- هزینه‌های برآوردی فروش (حمل‌ونقل، کارمزد، تبلیغات و غیره): ۲۰ میلیون تومان
محاسبه خالص ارزش فروش
خالص ارزش فروش = ارزش منصفانه – هزینه‌های فروش
380 = ۲۰- ۴۰۰ میلیون تومان
مقایسه با مبلغ دفتری
طبق استاندارد شماره ۳۱، دارایی باید به اقل بین مبلغ دفتری و خالص ارزش فروش در صورت‌های مالی ارائه شود:
- مبلغ دفتری: ۵۰۰ میلیون تومان
- خالص ارزش فروش: ۳۸۰ میلیون تومان
✅ بنابراین، دارایی باید با مبلغ ۳۸۰ میلیون تومان در صورت‌های مالی ثبت شود.
محاسبه زیان کاهش ارزش
زیان کاهش ارزش = مبلغ دفتری – خالص ارزش فروش = ۵۰۰ – ۳۸۰ = ۱۲۰ میلیون تومان
💡 این زیان باید در صورت سود و زیان همان دوره شناسایی شود.
ثبت حسابداری مربوطه
بدهکار: زیان کاهش ارزش دارایی‌ها 120,000,000 تومان
بستانکار: ذخیره کاهش ارزش دارایی‌ها 120,000,000 تومان
📘 جمع‌بندی مثال:
این مثال عددی به‌روشنی نشان می‌دهد که چگونه اصول اندازه‌گیری و افشای دارایی‌های غیرجاری نگهداری شده برای فروش در عمل پیاده‌سازی می‌شود.
افشا و ارائه اطلاعات
عملیات متوقف‌شده و دارایی‌های نگهداری شده برای فروش باید به‌صورت جداگانه در صورت‌های مالی ارائه شوند. موارد افشا باید شامل موارد زیر باشند:
- سود یا زیان حاصل از عملیات متوقف‌شده.
- خالص جریان‌های نقدی مربوط به این عملیات.
- طبقات عمده دارایی‌ها و بدهی‌های نگهداری شده.
چنین اطلاعاتی شفافیت مالی را افزایش داده و به استفاده‌کنندگان کمک می‌کند تا اطلاعات دقیق‌تری در مورد منابع و تعهدات شرکت به دست آورند.
تغییرات مرتبط با طرح فروش
اگر تغییراتی در طرح فروش رخ دهد و دارایی‌های غیرجاری دیگر واجد شرایط نگهداری برای فروش نباشند:
- طبقه‌بندی آن‌ها به‌عنوان نگهداری شده برای فروش متوقف می‌شود.
- در صورت لزوم، دارایی‌ها و بدهی‌ها باید به وضعیت قبل بازگردانده شوند.
- گزارش تعدیلات لازم در صورت سود و زیان ضروری است.
مطابقت استاندارد حسابداری شماره 31 ایران با استاندارد بین‌المللی گزارشگری مالی شماره 5
استاندارد حسابداری شماره 31 ایران به طور دقیق طبق الزامات استاندارد بین‌المللی گزارشگری مالی شماره 5 (IFRS 5) تنظیم شده است. این مطابقت تضمین می‌کند که فرآیند شناسایی، اندازه‌گیری و گزارش‌دهی دارایی‌های غیرجاری نگهداری شده برای فروش و عملیات متوقف‌شده، همسو با بهترین رویه‌های جهانی انجام شود و شفافیت بیشتری در گزارش‌های مالی ارائه گردد.
نتیجه‌گیری
استاندارد حسابداری شماره 31، ابزاری بنیادی برای سامان‌دهی و گزارشگری اطلاعات مالی پیرامون دارایی‌های غیرجاری نگهداری شده برای فروش و عملیات متوقف‌شده ارائه می‌کند. رعایت این استاندارد باعث افزایش شفافیت و اعتماد در گزارش‌های مالی می‌شود و اطلاعات ارزشمندی را برای سرمایه‌گذاران، تحلیل‌گران و مدیران سازمان فراهم می‌آورد.
رعایت صحیح این استاندارد، تضمین‌کننده تصمیم‌گیری مالی دقیق‌تر و مدیریت مالی بهینه‌تر خواهد بود. به‌عنوان یک حسابدار یا استاد، آشنا بودن با جزئیات این استاندارد برای تحلیل و ارزیابی وضعیت مالی شرکت‌ها بسیار حیاتی است.
سوالات متداول درباره استاندارد حسابداری شماره 31
چگونه یک دارایی به‌عنوان "نگهداری شده برای فروش" طبقه‌بندی می‌شود؟
زمانی که فروش آن در یک سال محتمل باشد و آماده فروش فوری باشد.
آیا دارایی‌های نگهداری شده برای فروش باید مستهلک شوند؟
خیر، استهلاک این دارایی‌ها متوقف می‌شود
در صورت عدم تکمیل فروش طی یک سال، چه اتفاقی می‌افتد؟
اگر تأخیر خارج از کنترل باشد و شواهد کافی نشان‌دهنده پایبندی به فروش باشد، طبقه‌بندی همچنان معتبر است.
تفاوت دارایی‌های غیرجاری نگهداری شده برای فروش و عملیات متوقف‌شده چیست؟
اولی به دارایی اشاره دارد؛ دومی به بخشی از واحد تجاری با فعالیت عمده که واگذار شده یا متوقف شده.
زیان کاهش ارزش این دارایی‌ها چگونه گزارش می‌شود؟
در صورت سود و زیان دوره مالی شناسایی می‌شود
آیا تغییر طبقه‌بندی اثرات مالی دارد؟
بله، دارایی و بدهی باید به وضعیت قبل برگردانده شوند و تعدیلات ثبت شوند
دیدگاهتان را بنویسید