نحوه محاسبه مانده مرخصی و پرداخت آن
فهرست مطالب
مانده مرخصی چیست؟
مانده مرخصی به معنای تعداد روزهایی است که از کل مرخصی استحقاقی سالانه استفاده نشده باقی میماند. طبق ماده ۶۶ قانون کار، در قراردادهای دائم کارگر میتواند تا ۹ روز از مرخصی استفاده نشده را به سال یا دوره بعد منتقل کند. نکته مهم اینجاست: روزهای مازاد بر ۹ روز نباید صرفاً «سوخت» شوند؛ بلکه در زمان فسخ قرارداد یا قطع همکاری، تمامی روزهای باقیمانده (چه تا ۹ روز و چه مازاد بر آن) باید به عنوان بازخرید مرخصی محاسبه و پرداخت شوند.
مرخصی استحقاقی و مانده مرخصی
مرخصی استحقاقی حق ذاتی هر کارگر است که طبق قانون کار به او اعطا میشود. در حالت عادی، هر کارگر در یک سال ۲۶ روز مرخصی استحقاقی (و در برخی موارد با احتساب ۴ روز جمعه) دریافت میکند؛ در حالی که برای کارمندان دولت این تعداد به ۳۰ روز افزایش مییابد.
مرخصی استحقاقی
مرخصی استحقاقی حق ذاتی هر کارگر است که طبق قانون کار به او اعطا میشود. در حالت عادی، هر کارگر در یک سال ۲۶ روز مرخصی استحقاقی (و در برخی موارد با احتساب ۴ روز جمعه) دریافت میکند؛ در حالی که برای کارمندان دولت این تعداد به ۳۰ روز افزایش مییابد.
شرایط انتقال و بازخرید مانده مرخصی
انتقال مرخصی
در طول همکاری، کارگر میتواند حداکثر ۹ روز از مرخصی استحقاقی خود را به سال یا دوره بعد انتقال دهد. این محدودیت با هدف تشویق استفاده از مرخصی در همان سال و جلوگیری از تجمع بیش از حد روزهای بدون استفاده اعمال میشود.
بازخرید مانده مرخصی
در مواقع فسخ قرارداد، خاتمه همکاری، بازنشستگی، از کارافتادگی یا تعطیلی کارگاه، کارفرما ملزم به پرداخت مبلغ بازخرید مرخصی به کارگر است. در این حالت، تمامی روزهای مانده مرخصی – شامل روزهای انتقالپذیر (تا ۹ روز) و روزهای مازاد – طبق مقررات محاسبه و پرداخت میشوند.
نکته تکمیلی:
در صورت فوت کارگر، مبلغ محاسبه شده بابت بازخرید مرخصی به وراث قانونی وی پرداخت میشود؛ البته دریافت این حق مستلزم طی مراحل قانونی وراثت و تعیین تعداد وراث میباشد.
فرمولهای محاسبه مانده مرخصی و بازخرید
محاسبه حق السعی روزانه
حق السعی روزانه نشاندهنده مجموع دریافتیهای کارگر در یک روز از ماه است. فرمول صحیح به صورت زیر است:
حق السعی روزانه = (جمع کل دریافتیهای ماهانه شامل مزد پایه، بن مسکن، بن خواربار، مزایای رفاهی، پایه سنوات و سایر پرداختها) ÷ (تعداد روزهای ماه)
سپس مبلغ بازخرید مرخصی به صورت ضرب این مبلغ در تعداد روزهای مانده محاسبه میشود:
مبلغ بازخرید مرخصی = (حق السعی روزانه) × (تعداد روزهای مانده مرخصی)
مثال عملی برای محاسبه مرخصی استحقاقی و بازخرید آن
شرایط مثال بر اساس سال ۱۴۰۴
مرخصی استحقاقی:
در یک سال کامل کار، کارگر ۲۶ روز مرخصی استحقاقی (یا با احتساب ۴ روز جمعه، ۳۰ روز) دریافت میکند.
استخدام در اواسط سال:
فرض کنید کارگر از ابتدای مهر شروع به کار کند. طبق سال ۱۴۰۴، از تاریخ ۱ مهر تا پایان اسفند، تعداد روزهای کارکرد برابر با ۱۷۹ روز است.
محاسبه مرخصی استحقاقی به نسبت روزهای کارکرد
با استفاده از فرمول زیر، تعداد روزهای مرخصی استحقاقی به کارگر تعلق میگیرد:
تعداد روزهای مرخصی استحقاقی = (۱۷۹ ÷ ۳۶۵) × ۲۶
این فرمول مشخص میکند که مرخصی استحقاقی به نسبت تعداد روزهای واقعی کارکرد تعیین میشود. (در صورت احتساب ۳۰ روز، فرمول به شکل (۱۷۹ ÷ ۳۶۵) × ۳۰ خواهد بود.)
مثلاً نتیجه این محاسبه بدون داشتن اعشار دقیق، حدوداً برابر با ۱۲ یا ۱۳ روز خواهد بود (یا حدود ۱۵ روز در صورت ۳۰ روز مرخصی).
محاسبه مبلغ بازخرید مانده مرخصی
شرایط مثال
فرض کنید یک کارگر در سال ۲۶ روز مرخصی استحقاقی دارد. در طول سال، از این مرخصی ۱۸ روز استفاده میکند؛ بنابراین مانده مرخصی او ۸ روز خواهد بود. همچنین نرخهای مزدی سال ۱۴۰۴ به شرح زیر است:
مزد روزانه: ۳,۴۶۳,۶۵۳ ریال
بن مسکن: ۹,۰۰۰,۰۰۰ ریال
بن خواربار: ۲۲,۰۰۰,۰۰۰ ریال
پایه سنوات روزانه: ۹۴,۰۰۰ ریال
محاسبه حق السعی روزانه
ابتدا باید مجموع دریافتیهای ماهانه را محاسبه کنیم. فرض کنید حقوق ماهانه به صورت زیر میباشد:
مزد پایه ماهانه = مزد روزانه × ۳۰ = ۳,۴۶۳,۶۵۳ × ۳۰ = ۱۰۳,۹۰۹,۶۸۰ ریال
بن مسکن = ۹,۰۰۰,۰۰۰ ریال
بن خواربار = ۲۲,۰۰۰,۰۰۰ ریال
پایه سنوات ماهانه ریال ۲,۸۲۰,۰۰۰= پایه سنوات روزانه × ۳۰ = ۹۴,۰۰۰ × ۳۰
بنابراین، جمع کل دریافتیهای ماهانه برابر خواهد بود با:
ریال۱۳۷,۷۲۹,۶۸۰ = ۱۰۳,۹۰۹,۶۸۰ + ۹,۰۰۰,۰۰۰ + ۲۲,۰۰۰,۰۰۰ + ۲,۸۲۰,۰۰۰
حال حق السعی روزانه را به دست میآوریم:
حق السعی روزانه ۴,۵۹۰,۹۸۹ ریال=۳۰÷ ۱۳۷,۷۲۹,۶۸۰
محاسبه مبلغ بازخرید مانده مرخصی
با داشتن حق السعی روزانه، مبلغ بازخرید مرخصی برای ۸ روز مانده به صورت زیر محاسبه میشود:
مبلغ بازخرید مرخصی ۳۶,۷۲۷,۹۱۲ =۴,۵۹۰,۹۸۹ ریال × ۸
این عدد نشاندهنده مبلغی است که در صورت فسخ یا پایان همکاری به عنوان بازخرید مرخصی به کارگر پرداخت میشود.
روزهای مازاد از ۹ روز انتقال:
اگر کارگر در یک سال بیش از ۹ روز مرخصی استفاده نشده داشته باشد، در طول سال تنها ۹ روز به سال بعد انتقال داده میشود؛ اما در پایان همکاری، روزهای مازاد نیز در محاسبه بازخرید مرخصی لحاظ و به کارگر پرداخت میشوند.
محاسبه نسبی مرخصی در استخدام میانی:
در صورت شروع به کار در میانه سال (مثلاً از ۱ مهر)، مرخصی استحقاقی به نسبت تعداد روزهای کارکرد به کل روزهای سال محاسبه میشود.
پرداخت در شرایط فسخ یا قطع همکاری:
در موارد فسخ قرارداد، بازنشستگی، از کارافتادگی یا تعطیلی کارگاه، کارفرما موظف است تمامی روزهای مانده مرخصی (چه انتقالپذیر و چه مازاد) را بر مبنای آخرین حق السعی روزانه محاسبه و پرداخت نماید.
حقوق در صورت فوت کارگر:
در صورت فوت کارگر، مبلغ محاسبه شده بابت بازخرید مرخصی به وراث قانونی وی پرداخت میشود؛ دریافت این مبلغ مستلزم طی مراحل قانونی و تعیین وراث میباشد.
پرداخت دقیق و عادلانه حقوق مربوط به مرخصی استحقاقی و بازخرید آن، از الزامات حفظ عدالت و حقوق قانونی کارگران است. همانطور که مشاهده نمودیم:
در صورت یک سال کامل کار، کارگر به ۲۶ روز مرخصی (یا ۳۰ روز با احتساب ۴ روز جمعه) دست مییابد.
در شرایط استخدام میانی (مثلاً از ابتدای مهر)، مرخصی استحقاقی به نسبت تعداد روزهای کارکرد به کل روزهای سال محاسبه میشود؛ به عنوان مثال:
تعداد روزهای مرخصی استحقاقی = (۱۷۹ ÷ ۳۶۵) × ۲۶
در پایان همکاری، تمام روزهای مانده مرخصی – چه تا ۹ روز انتقالپذیر و چه روزهای مازاد – به عنوان بازخرید محاسبه و پرداخت میشوند.
همچنین، در صورت فوت کارگر، این مبلغ به وراث قانونی وی پرداخت میشود.
با بهرهگیری از فرمولها و مثالهای عملی ارائه شده، امید است که کارگران و کارفرمایان بتوانند از صحت و شفافیت در محاسبه و پرداخت حقوق مرخصی اطمینان حاصل کنند و در مواقع اختلاف، به مستندات قانونی استناد نمایند.
دیدگاهتان را بنویسید