مالیات خانه های خالی

مالیات خانههای خالی چیست؟
مالیات خانههای خالی به مالیاتی گفته میشود که بر املاک مسکونی که بهصورت خالی نگهداری میشوند، اعمال میشود. در واقع، این مالیات از افراد یا شرکتهایی دریافت میشود که دارای خانههایی هستند که بنا بر قوانین تعیین شده، هیچگونه فعالیت سکونتی در آنها صورت نمیگیرد. مهم است بدانیم که این مالیات تنها شامل خانههای مسکونی میشود و واحدهای تجاری و اداری خالی از این قانون مستثنی هستند.
به بیان دیگر، اگر صاحب ملکی بهگونهای از مالکیت خود استفاده نکند و تنها به انتظار افزایش قیمت بماند، مشمول مالیات خانههای خالی خواهد شد. این موضوع در عین سادگی، تأثیرات زیادی بر روی دینامیک بازار مسکن دارد و میتواند منجر به افزایش عرضه و کاهش بیتوازنی در بازار شود
مبانی قانونی مالیات خانههای خالی
1. ماده 54 مکرر قانون مالیاتهای مستقیم
بر اساس ماده 54 مکرر، هر واحد مسکونی واقع در شهرهای با جمعیت بیش از ۱۰۰ هزار نفر و همچنین شهرهای جدید (طبق سامانه ملی املاک و اسکان) که در سال مالیاتی بیش از ۱۲۰ روز به صورت ساکن یا کاربر استفاده نشده باشد، به عنوان خانه خالی شناخته و مشمول مالیات میشود. در این قانون با استفاده از ضرایب مشخص، میزان مالیات بر درآمد اجاره تعیین میگردد:
سال اول: معادل ۶ برابر مالیات متعلقه
سال دوم: معادل ۱۲ برابر مالیات متعلقه
سال سوم و به بعد: معادل ۱۸ برابر مالیات متعلقه
در مواردی که مالکان بیش از ۵ واحد مسکونی(30 دانگ) خالی داشته باشند، ضرایب مذکور دو برابر محاسبه میشود.
2. تغییرات و اصلاحیههای قانونی
پس از تصویب اولیه، در سالهایی نظیر ۱۳۹۹ و ۱۴۰۳ اصلاحیههایی بر ماده 54 مکرر اعمال شده است. اصلاحیههای اخیر موارد زیر را در بر دارند:
افزایش دامنه شمول: املاک خانههای خالی نه تنها در شهرهای بزرگ بلکه در تمامی شهرهای جدید و حتی در برخی موارد در شهرهای روستایی در صورت عدم ثبت اطلاعات صحیح در سامانه از مالیات معاف نیستند.
الحاق تبصرههای جدید: تبصرههای حاکم بر معافیتسازی (مانند تبصره 11 ماده 53) و شرایط خاص مالکیت جهت ثبت اقامتگاه اصلی یا فرعی به سامانه اعمال میشوند.
تعیین مهلتهای اجرایی: وزارت راه و شهرسازی، شهرداریها و سازمان امور مالیاتی به صورت هماهنگ موظفند به اطلاع رسانی و ارزیابی واحدهای خالی اقدام نمایند؛ همچنین برای تغییر مالکیت و اصلاح اطلاعات ثبتشده مهلتهای مشخصی تعیین شده است.

معیارهای شناسایی خانههای خالی
1. شرایط مشمولیت
برای شناسایی و تعیین خانه خالی، معیارهای زیر به کار میرود:
نوع ملک: تنها واحدهای مسکونی مشمول هستند؛ املاک تجاری و اداری تحت این قانون قرار نمیگیرند.
جمعیت منطقه: ملک باید در شهری با جمعیت بیش از ۱۰۰ هزار نفر یا شهرهای جدید ثبتشده در سامانه املاک و اسکان واقع شده باشد.
مدت خالی بودن: در طول یک سال مالیاتی، ملک باید بیش از ۱۲۰ روز بدون استفاده از نظر سکنایی یا کاربری باقی بماند.
واحدهای نوساز: برای واحدهای نوساز، مهلت تعیین شده متفاوت است؛
برای واحدهای نوساز: ۱۲ ماه از تاریخ صدور گواهی پایان عملیات ساختمانی
برای پروژههای انبوهسازی: این مهلت تا ۱۸ ماه افزایش مییابد.
ثبت و بروزرسانی اطلاعات: مالکین موظفند اطلاعات دقیق ملک خود را در سامانه ملی املاک و اسکان ثبت کنند؛ عدم ثبت یا بروزرسانی اطلاعات منجر به شناسایی خودکار ملک به عنوان خانه خالی میشود.
2. ابزارهای شناسایی
سامانه املاک و اسکان: این سامانه توسط وزارت راه و شهرسازی راهاندازی شده و تمام اطلاعات ملک شامل کدپستی، وضعیت سکونت، شماره تماس و مشخصات مالک در آن ثبت میشود.
استفاده از دادههای الکترونیکی: اطلاعات قبض آب، برق، گاز و سایر سامانههای دولتی جهت تأیید صحت ثبت اطلاعات بهرهبرداری میشود.
بازدیدهای میدانی و گزارشهای مردمی: در صورت نیاز، بازدیدهای میدانی توسط شهرداریها انجام و گزارشهای ساکنان محل نیز در شناسایی خانههای خالی موثر است
نحوه محاسبه مالیات خانههای خالی
1. مبانی محاسبه
نحوه محاسبه مالیات بر خانههای خالی بر مبنای درآمد اجارهای ملک تعیین میشود. مراحل محاسبه به صورت گام به گام به شرح زیر است:
تعیین ارزش اجاره ماهانه:
ابتدا با توجه به نرخهای اعلامشده توسط سازمان امور مالیاتی یا اتحادیه املاک و مستغلات، ارزش اجاره براساس متر مربع ملک تعیین میشود(جدول املاک اجاری مشابه).
کسر درصد استهلاک:
طبق ماده 53 قانون مالیاتهای مستقیم، ۲۵ درصد از مبلغ اجاره بهعنوان استهلاک کسر میشود تا درآمد مشمول مالیات کاهش یابد.
محاسبه مالیات بر درآمد اجاره:
درآمد مشمول مالیات حاصل از کسر استهلاک، با نرخهای مشخص (برای حقوقی ها نرخ ماده105 ق.م.م و برای حقیقی ها نرخ های ماده131ق.م.م ) ضرب میشود.
اعمال ضریبهای سالانه:
برای ملکهایی که بیش از ۱۲۰ روز خالی ماندهاند، ضرایب مالیاتی به ترتیب به شرح زیر اعمال میشود:
- سال اول: ۶ برابر
- سال دوم: ۱۲ برابر
- سال سوم و به بعد: ۱۸ برابر
در صورتی که مالک بیش از ۵ واحد مسکونی خالی داشته باشد، این ضرایب دو برابر محاسبه میشود (مثلاً سال اول ۱۲ برابر، سال دوم ۲۴ برابر و …).
2. مثال محاسبه
فرض کنید یک واحد مسکونی در شهری با جمعیت بیش از ۱۰۰ هزار نفر با ارزش اجاره ماهانه ۵۰,۰۰۰,۰۰۰ ریال و به ازای هر متر مربع تعیین شده است
اجاره ماهانه = 50,000,000 ریال
اجاره سالانه = 50,000,000 × 12 = 600,000,000 ریال
محاسبه درآمد مشمول مالیات:
طبق قانون (پس از کسر 25 درصد استهلاک):
درآمد مشمول سالانه = 600,000,000 × 0.75 = 450,000,000 ریال
محاسبه مالیات سالانه:
با نرخ 15%:
مالیات سالانه = 450,000,000 × 0.15 = 67,500,000 ریال
محاسبه مالیات ماهانه:
مالیات ماهانه = 67,500,000 ÷ 12 = 5,625,000 ریال
اعمال ضریب مالیاتی:
فرض کنید ملک به مدت 7 ماه خالی مانده است؛ در این صورت مجموع مالیات ماهانه مشمول = 5,625,000 × 7 = 39,375,000 ریال
طبق ماده 54، در سال اول، مالیات خانههای خالی برابر با 6 برابر این مبلغ محاسبه میشود:
مالیات نهایی = 39,375,000 × 6 = 236,250,000 ریال
بنابراین، مالیات نهایی برای ملک با اجاره ماهانه 50,000,000 ریال، با 7 ماه خالی در سال اول برابر با 236,250,000 ریال خواهد بود.
3. محاسبات ویژه برای واحدهای مشارکتی
در املاک با مالکیت چند نفره، مالیات هر شریک به نسبت سهم مالکیت وی بهصورت جداگانه محاسبه و دریافت میشود. بنابراین محاسبه کلی همانند توضیحات فوق انجام میشود و تقسیم بر نسبت سهم هر مالک صورت میگیرد.
معافیتها و موارد عدم شمول
1. موارد معافیت از مالیات خانههای خالی
برخی از واحدهای مسکونی به دلایل ویژه از پرداخت مالیات بر خانههای خالی معاف میشوند، از جمله:
اقامتگاه اصلی و فرعی: هر فرد تنها مجاز است یک واحد را به عنوان اقامتگاه اصلی و در صورت نیاز یک واحد دیگر بهعنوان اقامتگاه فرعی ثبت کند. این واحدها مشمول مالیات نمیشوند.
خانههای ارثی و وقفی: خانههایی که به عنوان ارث یا وقف به نهادهای خیریه تخصیص یافتهاند، در صورت عدم بهرهبرداری و ثبت بهعنوان اقامتگاه، معاف از مالیات هستند.
واحدهای در حال تعمیر یا نوسازی: در صورتی که مالک با مستندات معتبر ثابت کند ملک در حال بازسازی یا تعمیرات است، ممکن است از پرداخت مالیات معاف گردد.
املاک متعلق به نهادهای دولتی یا عمومی: واحدهای مربوط به سازمانهای دولتی و عمومی در شرایط خاص معاف از مالیات هستند.
2. شرایط ویژه اعلام معافیت
مالکان باید با ثبت اطلاعات ملک به عنوان اقامتگاه اصلی یا فرعی در سامانه ملی املاک و اسکان، معافیت خود را از پرداخت مالیات اثبات نمایند. همچنین، در صورتی که ملک برای فروش یا اجاره به صورت منظم عرضه شود (طبق مقررات و در سامانه معاملات املاک)، از ورود آن به جمع املاک خالی جلوگیری میشود.

نحوه ثبت و نحوه اعتراض به مالیات
1. نحوه ثبت اطلاعات در سامانه املاک و اسکان
برای شناسایی دقیق و اعمال صحیح مالیات، مالکین موظفند:
ثبت دقیق اطلاعات: اطلاعات ملک شامل کد پستی، شماره پلاکهای اصلی و فرعی، وضعیت سکونت و مشخصات مالک باید به صورت دقیق در سامانه ثبت شود.
بروزرسانی منظم: در صورت تغییر مالکیت یا بهرهبرداری، مالکان موظفند اطلاعات خود را بهروز کنند تا از شناسایی نادرست ملک بهعنوان خانه خالی جلوگیری شود.
2. روند اعتراض و دادرسی
در صورتی که مالک نسبت به میزان مالیات اعلامشده یا شرایط شناسایی ملک اعتراض داشته باشد، میتواند از طریق درگاه ملی خدمات مالیاتی (my.tax.gov.ir) فرآیند اعتراض را آغاز کند. روند اعتراض به صورت زیر است:
ورود به سیستم: مالک وارد سامانه شده و با نام کاربری و رمز عبور خود اقدام به مشاهده برگ تشخیص مالیاتی میکند.
ثبت اعتراض: گزینه «اعتراض دارم» در سامانه انتخاب و دلایل اعتراض بهطور مستند ارائه میشود.
بررسی پرونده: هیأت حل اختلاف طبق ماده ۲۴ و بندهای مرتبط پرونده را مورد بررسی قرار داده و در صورت لزوم مالیات اعلامشده تعدیل میشود.
نتیجه نهایی: پس از بررسی، نتیجه اعتراض به مالک اطلاعرسانی شده و در صورت موافقت مالیات کاهش یا لغو میشود.
روشهای پرداخت مالیات و مهلتهای اجرایی
1. روند پرداخت
مالیات خانههای خالی از طریق درگاه ملی خدمات مالیاتی (مایتکس) توسط مالکان پرداخت میشود:
مالکان با ورود به سایت my.tax.gov.ir اطلاعات مورد نیاز را وارد کرده و پس از دریافت کد تایید 6 رقمی، مبلغ مالیات خود را پرداخت میکنند.
اظهارنامه مالیاتی توسط مالک در مهلت تعیینشده (معمولاً تا پایان تیر ماه سال بعد) تنظیم و تسلیم میشود.
2. مهلت پرداخت و جریمهها
مهلت پرداخت: مالکان تا یک ماه پس از دریافت برگ تشخیص مالیات موظف به پرداخت مالیات خود هستند.
جریمه تأخیر: در صورت عدم پرداخت به موقع، به ازای هر ماه تأخیر ۲.۵ درصد از مبلغ مالیات به عنوان جریمه اضافه میشود. این جریمهها تا زمان تسویه مالیات و ثبت نهایی سند انتقال، اعمال میشوند.
ثبت در دفاتر اسناد: دفاتر اسناد رسمی تنها پس از دریافت گواهی پرداخت مالیات، امکان ثبت سند انتقال ملک را دارند.
تأثیرات اقتصادی و اجتماعی اجرای مالیات خانههای خالی
1. اهداف اقتصادی
اجرای صحیح قانون مالیات بر خانههای خالی میتواند:
کاهش احتکار مسکن: مالکان ترغیب میشوند تا از نگهداری واحدهای بلااستفاده خود صرفنظر کرده و آنها را به بازار عرضه کنند.
افزایش عرضه مسکن: با افزایش تعداد املاک اجارهای، فشار بر قیمت اجارهبها و خرید کاهش یافته و تعادل میان عرضه و تقاضا بهبود مییابد.
تأمین منابع مالی دولت: درآمد حاصل از این مالیات برای سرمایهگذاری در پروژههای مسکن اجتماعی و احیای بافتهای فرسوده مورد استفاده قرار میگیرد.
2. اهداف اجتماعی
ایجاد عدالت در دسترسی به مسکن: کاهش قیمتها و افزایش عرضه باعث میشود اقشار کمدرآمد نیز به مسکن مناسب دسترسی پیدا کنند.
تنظیم بازار مسکن: با ایجاد انگیزه برای استفاده مفید از املاک، از تشدید حباب قیمتی جلوگیری میشود.
حمایت از مستأجران: کاهش نرخ اجارهبها و افزایش انتخابهای موجود برای مستأجران از پیامدهای مثبت اجرای این قانون محسوب میشود.
نتیجهگیری و جمعبندی
اجرای این قانون در کنار سایر تدابیر حمایتی، مانند تعیین سقف اجارهبها و تسهیلات ودیعه مسکن، میتواند به کاهش شکاف عرضه و تقاضا در بازار مسکن و ایجاد تعادل در آن منجر شود
دیدگاهتان را بنویسید