حسابداری بهای تمام شده

* یکی از مباحث مهم در بهای تمام شده به نام تحلیل ضایعات ، ضایعات یا زائدات معمولاً در جریان تولید بر اساس یک سری آیتم های نامناسب و یا ریزش در عملیات تولیدی بوجود می آید . نوع دیگر آن مواد اولیه ای است که به علت عوامل بیرونی قابلیت ورود به چرخه تولید را نداشته و به محصول اصلی تبدیل نخواهد شد.
ارزش قیمتی اینگونه ضایعات خیلی کم ویا صفر می باشد و به همین دلیل هیچ هزینه ای به آن اختصاص داده نمی شود . خاک اره یا چوب های بریده شده غیر استاندارد در یک کارخانه سازنده محصولات چوبی نمونه هایی از زائدات هستند.

*حال اگر ضایعات ارزش فروش داشته باشند به یکی از دو حالت زیر ثبت و تحلیل می شودند 

*حالت اول : در صورتی که زائدات مربوط به یک سفارش خاص باشد :
در این حالت مبلغ حاصل از فروش ضایعات به عنوان بازیافت بخشی از بهای تمام شده سفارش تلقی شده و به بستانکار حساب سفارش مربوطه منظور می شود و ثبت زیر در دفاتر صورت می گیرد :

*وجوه نقد / حسابهای دریافتنی ( بدهکار )….کالای در جریان ساخت (سفارش خاص ) بستانکار ….

* حالت دوم : در صورتی که زائدات مربوط به یک سفارش خاص نباشد
، در این حالت به یکی از دو طریق زیر عمل می شود :
مبلغ حاصل از فروش زائدات به عنوان بازیافت بخشی از هزینه های سربار ساخت دوره مربوط تلقی شده و به بستانکار حساب کنترل سربار ساخت منظور می شود و ثبت زیر در دفاتر صورت می گیرد :

وجوه نقد / حسابهای دریافتنی ( بدهکار ) ……… کنترل سربار ساخت ( بستانکار ) ……* مبلغ حاصل از فروش زائدات به عنوان سایر درآمدهای عملیاتی تلقی شده و ثبت زیر در دفاتر صورت می گیرد :

وجوه نقد / حساب های دریافتنی ( بدهکار ) …….درآمد حاصل از فروش زائدات (بستانکار )……..

* در مواردی که ارزش فروش زائدات مانند آهن قراضه ، قابل توجه می باشد و فاصله زمانی بین ایجاد و فروش زائدات طولانی است ، می توان یک برآورد محافظه کارانه از ارزش خالص بازیافتنی زائدات به عمل آورده و آن ها را به عنوان موجودی کالا شناسایی و در صورت های مالی گزارش نمود . در این حالت در زمان ایجاد زائدات حسابی تحت عنوان (موجودی زائدات ) بدهکار و یکی از حسابهای کالای در جریان ساخت ، کنرل سربار ساخت و درآمد حاصل از شناسایی زائدات بر حسب نوع مورد بستانکار می شود و هر گونه مابه التفاوت به حساب سود و زیان دوره منظور می گردد.

 نکته دیگری که باید در نظر داشت این است که گاهی اوقات زائدات مجدداً به عنوان مواد مستقیم مورد استفاده قرار می گیرد . در چنین حالتی ، ارزش خالص بازیافتنی و زائدات برآورد گردیده و به بدهکار حساب کنترل مواد و بستانکار حساب کالای درجریان ساخت و یا کنترل سربار ساخت بر حسب مورد منظور می شود . در هنگام مصرف مجد مواد مزبور حساب کالای در جریان ساخت بدهکار و حساب کنترل مواد بستکار می شود.