محاسبه حق اولاد ۱۴۰۴
حق اولاد به عنوان یکی از مزایای مهم رفاهی و انگیزشی در نظامهای تأمین اجتماعی و مدیریت خدمات کشوری، نقش اساسی در حمایت از خانوادهها و تأمین بخشی از هزینههای نگهداری فرزندان ایفا میکند. این مزایا، که در واقع کمک هزینهای ماهانه محسوب میشوند، به کارگران، کارمندان و بازنشستگان تعلق میگیرند.در این مقاله به بررسی دقیق مفهوم، شرایط دریافت، نحوه محاسبه و تفاوتهای اجرایی حق اولاد در حوزههای مختلف پرداخته شده است.
حق اولاد سال ۱۴۰۴
حق اولاد ۱۴۰۴ همان کمکهزینهٔ نقدی مستمری است که قانون برای پوشش هزینههای پایهٔ فرزندانِ تحتِ تکفلِ شاغلان و بازنشستگان پیشبینی کرده است. حق اولاد را نه پاداش، نه هدیه و نه فوقالعادهٔ موقت، بلکه جزء ثابت جبران خدمات میدانند.
مادهٔ ۸۶ قانون تأمین اجتماعی برای کارگران، بند ۴ مادهٔ ۶۸ قانون مدیریت خدمات کشوری برای کارمندان دولت و احکام صندوقهای بازنشستگی برای بازنشستگان، سه ستون قانونیاند که این مزیت را نگه داشتهاند. بنابراین از حیث ماهیت، حق اولاد در سال ۱۴۰۴ همچنان یک «کمکهزینهٔ ماهانهٔ نقدی» است که مستقیماً روی خط حقوق مینشیند و هدف آن، جبران بخشی از هزینههای تغذیه، آموزش، پوشاک و مراقبت فرزندان است.
مجموعهٔ مقرراتی که حق اولاد ۱۴۰۴ را الزام آور کرده اند
1️⃣ ماده ۸۶ قانون تأمین اجتماعی« کمک عائلهمندی » : که مبنای محاسبهٔ کارگران را سه برابر حداقل مزد روزانه قرار میدهد و شرط ۷۲۰ روز سابقهٔ بیمه را الزامی میداند.
2️⃣ بند ۴ ماده ۶۸ قانون مدیریت خدمات کشوری : که برای کارمندان رسمی، پیمانی و قراردادی ۸۰۰ امتیاز حق عائلهمندی و ۲۰۰ امتیاز حق اولاد (برای هر فرزند) تعیین کرده و در سال ۱۴۰۴ با ضریب ۵ ۷۹۵ ریال به رقم ۱۷ ۱۳۰ ۰۰۰ ریال برای هر فرزند رسیده است.
3️⃣ ماده ۷۳ قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت : که سقف دو یا سه فرزند را از هر دو قانون بالا حذف کرد؛ بنابراین در سال ۱۴۰۴ هیچ محدودیتی در تعداد فرزندان واجد شرایط وجود ندارد.
ضمناً بند «ث» تبصرهٔ ۱۵ بودجهٔ ۱۴۰۳ و تکرار آن در بودجهٔ ۱۴۰۴ تصریح کرده است که حق اولاد، گرچه از کسر حق بیمه معاف است، اما درآمد مشمول مالیات محسوب میشود و باید در پایهٔ مالیاتی حقوق گنجانده شود.
✅ شرایط دریافت حق اولاد ۱۴۰۴ برای کارگران و بازنشستگان
مشمولین نظام تأمین اجتماعی ( کارگران و بازنشستگان )
در نظام تأمین اجتماعی، حق اولاد به کارگران و بازنشستگان تعلق میگیرد که شرایط زیر را داشته باشند :
1️⃣ سابقه بیمه : داشتن حداقل 720 روز سابقه پرداخت حق بیمه ، شرط اصلی برای دریافت این مزایا است. حتی اگر این سابقه در چند محل کاری به صورت مجموع ثبت شده باشد، شرط لازم برآورده میشود.
2️⃣ وضعیت سنی فرزندان : فرزندان زیر 18 سال بدون در نظر گرفتن شرایط تحصیلی مشمول دریافت حق اولاد هستند.در مواردی که فرزند بالای 18 سال باشد، ادامه تحصیل یا ارائه گواهی کمیسیون پزشکی به دلیل بیماری یا نقص عضو برای دریافت حق اولاد لازم است.
3️⃣ تحت پوشش بودن : کارگر یا فرد باید تحت پوشش بیمه تأمین اجتماعی باشد تا از مزایای این قانون بهرهمند شود.
4️⃣ احراز سن و وضع تحصیل یا ازکارافتادگی نزد شعبهٔ بیمه
5️⃣ عدم دریافت موازی : اگر هر دو والد در کارگاههای متفاوت شاغلاند، هر دو میتوانند حق اولاد بگیرند ؛
اگر در یک کارگاهاند، به هر دو تعلق میگیرد ؛ منع قانونی وجود ندارد.
مشمولین قانون مدیریت خدمات کشوری
برای مشمولین قانون خدمات کشوری شرایط دریافت به شرح زیر است :
1️⃣ مشمولیت برای کارمندان و بازنشستگان دولتی : حق اولاد برای کارمندان و بازنشستگان مشمول این قانون به فرزندان تعلق میگیرد. نکته مهم این است که در این حوزه حق اولاد تنها برای سه فرزند اول پرداخت میشود؛ هرچند در بخش خصوصی محدودیتی از این لحاظ وجود ندارد.
2️⃣ شرایط ویژه برای زنان کارمند : در صورتی که زنان کارمند یا بازنشسته به تنهایی متکفل مخارج فرزندان باشند یا همسرشان از کارافتادگی یا معلولیت رنج ببرد، ایشان نیز مشمول دریافت این حق میشوند.
3️⃣ بازه سنی مشمولیت : برای فرزندان پسر تا 25 سالگی (با شرط ادامه تحصیل و عدم اشتغال) حق اولاد برقرار است. برای فرزندان دختر تا زمان ازدواج (و در مواردی مانند طلاق با اثبات نانآوری، حتی پس از ازدواج) حق اولاد پرداخت میشود .
شرایط تکمیلی مشترک
در تمامی موارد، علاوه بر شرایط سنی و بیمهای، نکات دیگری نیز مد نظر قرار میگیرند:
1️⃣ عدم محدودیت تعداد فرزند : در گذشته محدودیت دریافت حق اولاد تا دو فرزند اعمال میشد؛ اما با تصویب تغییرات در سیاستهای افزایش جمعیت، محدودیت برداشته شده و به ازای هر فرزند (با رعایت سایر شرایط) حق اولاد پرداخت میشود.
2️⃣ پرداخت مستقل به هر یک از زوجین : در صورت اشتغال همزمان زن و مرد، هر یک از آنها به صورت جداگانه مشمول دریافت حق اولاد برای فرزندان خود هستند.
مبنای قانونی حق اولاد در سال ۱۴۰۴ برای کارگران
📍حق اولاد برای هر فرزند = سه برابر حداقل مزد روزانهٔ مصوب همان سال
برای سال ۱۴۰۴ حداقل مزد روزانهٔ کارگر ساده ۳.463.656 ریال است. ضرب در سه، عدد 10.390.968 ریال را میدهد؛ همان مبلغی که شورای عالی کار در اسفند ۱۴۰۳ ابلاغ کرد.
حق اولاد بازنشستگان در سال ۱۴۰۴
حق اولاد بازنشستگان کشوری و فرهنگیان :
1️⃣ بر اساس لایحه بودجه سال ۱۴۰۴، حق اولاد برای بازنشستگان کشوری به ازای هر فرزند ۱,۷۰۰,۰۰۰ تومان در ماه تعیین شده است.
2️⃣ این مبلغ با توجه به ضریب حقوق سال ۱۴۰۴ محاسبه شده است.
3️⃣ برخی منابع میگویند : برای بازنشستگانی که تاریخ ازدواج یا تولد فرزندشان قبل از سال ۱۴۰۱ بوده، مبلغ حق اولاد به ازای هر فرزند ۴۰۷,۳۸۹ تومان است.
4️⃣ طبق سیاستهای جوانی جمعیت دولت: برای بازنشستگانی که تاریخ ازدواج یا تولد فرزندشان در سال ۱۴۰۱ بوده، مبلغ حق اولاد به ازای هر فرزند ۸۱۴,۷۷۹ تومان است .
| صندوق بازنشستگی | مبلغ برای هر فرزند | مأخذ قانونی/بودجهای |
|---|---|---|
| تأمین اجتماعی | 170.190.000 | جداول ابلاغی سازمان تأمین اجتماعی |
| کشوری و فرهنگیان | 170.000.000 | لایحهٔ بودجهٔ ۱۴۰۴ |
سن فرزند و استمرار حق اولاد در سال 1404
1️⃣ دختر : تا پیش از ازدواج یا اشتغال، و در صورت ادامهٔ تحصیل تا پایان دورهٔ تحصیلی.
2️⃣ پسر : تا ۱۸ سال یا در حال تحصیل تا حداکثر ۲۲–۲۵ سال (بسته به مقررات صندوق).
3️⃣ فرزند ناتوان : در صورت تأیید کمیسیون پزشکی، بدون محدودیت سنی.
| وضعیت فرزند | حداکثر سن/شرط پایان | مبنای قانونی |
|---|---|---|
| دختر | تا ازدواج یا اشتغال؛ در صورت تحصیل تا پایان آموزش | ماده ۸۶ و آییننامههای صندوقها |
| پسر | تا ۱۸ سال؛ در حال تحصیل تا سقف ۲۲–۲۵ سال | همان |
| ناتوان جسمی/ذهنی | بدون محدودیت سنی در صورت تأیید کمیسیون موضوع ماده ۹۱ | همان |
جدول مبالغ حق اولاد ۱۴۰۴ برای کارگران ، کارمندان و بازنشستگان
| گروه | مبنای قانونی | مبلغ برای هر فرزند (ریال) |
|---|---|---|
| کارگران | ماده ۸۶ قانون تأمین اجتماعی | 10.390.968 |
| کارمندان دولت | بند ۴ ماده ۶۸ قانون مدیریت خدمات کشوری | 17.130.000 |
| بازنشستگان تأمین اجتماعی | احکام سازمان | 17.190.000 |
| بازنشستگان کشوری | صندوق بازنشستگی کشوری | 17.000.000 |
✅ نحوه محاسبه حق اولاد 1404
محاسبه حق اولاد در نظام تأمین اجتماعی ( کارگران و بازنشستگان )
فرمول اصلی محاسبه حق اولاد ۱۴۰۴ طبق ماده 86 قانون تأمین اجتماعی به این صورت است :
📍حق اولاد = 3 × حداقل دستمزد روزانه × تعداد فرزند
محاسبه حق اولاد در نظام خدمات کشوری ( کارمندان دولتی )
در حوزه خدمات کشوری محاسبات به صورت متفاوتی انجام میشود :
حق اولاد برای هر فرزند ( تا فرزند سوم ) :
از فرمول هایی نظیر :
14% × ضریب سالانه × حداقل حقوق مبنا
استفاده میشود.
حق عائلهمندی :
که به کارمندان دارای همسر تعلق میگیرد و با فرمول زیر محاسبه میشود :
70% × ضریب سالانه × حداقل حقوق مبنا
ضریب سالانه و جدول حقوق 1404 هر سال توسط دولت اعلام میشوند و با توجه به شرایط اقتصادی و افزایش حقوق، تغییر میکنند. به عنوان مثال، در سال 1404 افزایش 100 درصدی حق اولاد در برخی موارد به مبلغ 400 هزار تومان منجر شده است.
✅ تفاوت ها و جزئیات اجرایی حق اولاد
تفاوت بین حق اولاد و حق عائلهمندی
با وجود تشابه مفهومی، تفاوتهای مهمی میان حق اولاد و حق عائلهمندی وجود دارد :
1️⃣ حق اولاد :
اختصاصاً بابت نگهداری فرزندان پرداخت میشود و شرایط دریافت آن مربوط به داشتن فرزند و شرایط سنی مشخص است.
2️⃣ حق عائلهمندی :
برای افرادی که دارای همسر هستند (بهویژه در حوزه خدمات کشوری) تعیین شده و شرایط آن میتواند شامل عوامل دیگری نظیر وضعیت همسر (مثلاً از کارافتادگی) نیز باشد.
در بخش خصوصی، به محاسبه حق عائلهمندی همانند محاسبه حق اولاد توجه میشود؛ در حالی که در بخش دولتی این دو مبلغ به صورت جداگانه محاسبه و پرداخت میشوند.
| ویژگی | حق اولاد ۱۴۰۴ | حق عائلهمندی ۱۴۰۴ |
|---|---|---|
| پوشش | فقط فرزندان | همسر + فرزندان در دولت |
| مبنای محاسبه | ۳ روز حداقل مزد (کارگران) یا ۲۰۰ امتیاز (کارمندان) | ۸۰۰ امتیاز (کارمندان) |
| الزام قانونی در بخش خصوصی | اجباری | اختیاری (بنا به سیاست کارفرما) |
| سقف فرزند | بدون سقف پس از ۱۳۹۲ | در کارکنان دولت، تا پیش از نسخ محدودیت، سه فرزند بود |
تفاوت در محدودیت تعداد فرزند
1️⃣ در نظام تأمین اجتماعی :
محدودیت تعداد فرزند قبلاً تا دو فرزند اعمال میشد اما با تغییرات قانونی برداشته شده و اکنون به ازای هر فرزند مشمول پرداخت است.
2️⃣ در خدمات کشوری :
حق اولاد تنها برای سه فرزند اول پرداخت میشود؛ فرزندان اضافی از این مزایا برخوردار نخواهند بود.
شرایط پرداخت حق اولاد برای فرزندان بالای 18 سال
برای فرزندان بالای 18 سال، ادامه تحصیل یا ارائه گواهی از کمیسیونهای پزشکی برای ناتوانی در کار از شرایط لازم جهت دریافت حق اولاد است.
در صورت ازدواج فرزند دختر، حق او قطع میشود؛ اما در مواردی مانند طلاق و بازگشت به تحت تکفل پدر، در صورت اثبات نانآوری، حق اولاد مجدداً برقرار میشود.
پرداخت مستقل حق اولاد به هر یک از والدین
در صورت اشتغال همزمان زن و مرد، هر دو موظف به دریافت حق اولاد به صورت مستقل هستند؛ به گونهای که کارفرما نباید پرداخت این کمک هزینه را به دلیل اشتغال همزمان کاهش دهد.
✅ تفاوت های اجرایی در بخش خصوصی و دولتی
تفاوت اجرایی حق اولاد در بخش خصوصی
در بخش خصوصی کارگران و کارمندان محدودیتی از لحاظ تعداد فرزند برای دریافت حق اولاد ندارند؛ به ازای هر فرزند مشمول دریافت این حق خواهند بود.
1️⃣ محاسبه یکسان :
مبلغ حق اولاد به ازای هر فرزند طبق فرمول 3 برابر حداقل دستمزد روزانه محاسبه میشود؛ بنابراین حتی در ماههای 29، 30 یا 31 روزه، مبلغ ثابت محاسبه میگردد.
2️⃣ پرداخت مستقل به هر دو والد :
زن و مرد به صورت جداگانه حق اولاد دریافت میکنند، بدون آنکه پرداخت یکی از آنها تأثیری بر دیگری داشته باشد .
تفاوت اجرایی حق اولاد در بخش دولتی
1️⃣ محدودیت تعداد فرزند :
در کارمندان دولتی حق اولاد تنها برای سه فرزند اول پرداخت میشود؛ در نتیجه افراد دارای فرزند چهارم و بیشتر از این مزایا بهرهمند نخواهند شد.
2️⃣ تفاوت در محاسبه حق عائلهمندی :
در بخش دولتی، علاوه بر حق اولاد، حق عائلهمندی نیز به کارمندان دارای همسر تعلق میگیرد که با فرمولهای متفاوتی (مثلاً 70% × ضریب سالانه × حداقل حقوق مبنا) محاسبه میشود.
3️⃣ افزایشهای سالانه :
در سالهای اخیر افزایشهایی در حق عائلهمندی و حق اولاد اعمال شده است؛ به عنوان مثال، حق عائلهمندی با افزایش 50 درصدی و حق اولاد با افزایش 100 درصدی به مبلغهای اعلام شده دست یافتهاند.
بررسی تغییرات و انتقادات وارده بر قانون حق اولاد
1️⃣ تغییرات قانونی
- برداشتن محدودیت تعداد فرزند :
پیش از سال 1394، محدودیت دریافت حق اولاد تا دو فرزند اعمال میشد؛ اما با تغییرات در سیاستهای حمایت از خانواده و جوانی جمعیت، محدودیت برداشته شده و به ازای هر فرزند مشمول دریافت این حق خواهند بود. - افزایشهای سالانه :
با توجه به تورم و شرایط اقتصادی، دولت اقدام به افزایش مبالغ حق اولاد و حق عائلهمندی نموده تا حمایت از خانوادهها بهبود یابد.
2️⃣ انتقادات وارده
یکی از انتقادهای مهم در خصوص قانون حق اولاد، الزام به داشتن 720 روز سابقه بیمه است که در عمل ممکن است باعث تأخیر در دریافت این حق شود. همچنین، برخی از کارگران به دلیل ترس از اخراج یا تعدیل نیرو، حتی در صورت عدم دریافت صحیح این حق، نسبت به پیگیری اداری اقدام نمیکنند.
نکات مالیاتی حق اولاد در سال ۱۴۰۴
1️⃣ معاف از حق بیمه : مادهٔ ۱۴/۴ تأمین اجتماعی تصریح میکند که روی کمکهزینهٔ عائلهمندی، حق بیمه محاسبه نمیشود.
2️⃣ مشمول مالیات : مادهٔ ۸۲ و ۸۳ قانون مالیاتهای مستقیم و بند «ث» تبصرهٔ ۱۵ بودجهٔ ۱۴۰۳ و ۱۴۰۴، حق اولاد را جزو درآمد مشمول مالیات قرار دادهاند.
3️⃣ لزوم درج در لیست بیمه : گرچه حق بیمه از آن کسر نمیشود، اما باید در قسمت دستمزد غیرمشمول لیست بیمه ثبت گردد؛ در غیر این صورت کارفرما با جریمهٔ عدم اظهار مواجه میشود.
4️⃣ عدم اثر روی عیدی و سنوات : این مزیت در پایهٔ عیدی و پایهٔ سنوات نقشی ندارد، اما در بازخرید مرخصی محاسبه میشود.
جمعبندی :
«حق اولاد سال ۱۴۰۴» نه یک مزیت حاشیهای، بلکه بخش ثابت و قابلاعتنایی از حقوق کارگران، کارمندان و حق اولاد بازنشستگان است؛ رقمی که نسبت به ۱۴۰۳ رشد ۴۵ درصدی برای کارگران و تقریباً دو برابر برای کارمندان دولت داشته است. شرط ۷۲۰ روز سابقهٔ بیمه همچنان پابرجاست، محدودیت دو یا سه فرزند به استناد قانون جوانی جمعیت برداشته شده و معافیت بیمه در کنار شمول مالیات، مسیر محاسبه را روشن کرده است. مبلغ 10.390.968 ریال برای هر فرزند کارگر، 17.130.000 ریال برای هر فرزند کارمند دولت تصویری شفاف از حمایت مالی دولت و کارفرمایان در سال جاری ترسیم میکند؛ حمایتی که در کنار ضرایب جدید افزایش حقوق بر مبنای تعداد فرزند، نشان میدهد چرا فیش حقوقی ۱۴۰۴ برای خانوادههای چندفرزندی جذابتر از همیشه به نظر میرسد.
حق اولاد به چند فرزندانی تعلق میگیرد ؟
پس از ماده ۷۳ قانون جوانی جمعیت، سقف دو یا سه فرزند حذف شده؛ به هر تعداد فرزند واجد شرایط پرداخت میشود.
شرط اصلی برای پراخت حق اولاد به کارگران چیست ؟
حداقل ۷۲۰ روز سابقهٔ پرداخت حق بیمه و ثبت فرزند در سامانهٔ تأمین اجتماعی.
آیا حق اولاد بیمه و مالیات دارد ؟
از حق بیمه معاف است ولی تمام مبلغ در پایهٔ مالیاتی حقوق لحاظ میشود.
فرزند دختر تا چه زمانی مشمول دریافت حق اولاد است ؟
تا زمان ازدواج یا اشتغال؛ اگر در حال تحصیل باشد تا پایان تحصیل حق برقرار است.
فرزند پسر تا چه سنی حق اولاد دریافت می کند ؟
تا ۱۸ سال، و در صورت تحصیل مستمر معمولاً تا ۲۲–۲۵ سال بسته به مقررات صندوق.
دیدگاهتان را بنویسید