شرایط فسخ قرارداد کار چگونه است ؟
در هر رابطه کاری، یکی از موضوعات مهم و چالشبرانگیز، فسخ قرارداد کار است. گاهی ممکن است به دلایل قانونی، شخصی یا شغلی، یکی از طرفین قرارداد تمایلی به ادامه همکاری نداشته باشد. اما شرایط فسخ قرارداد کار چگونه است؟ چه زمانی کارگر یا کارفرما میتوانند بهصورت قانونی، قرارداد را فسخ کنند؟ در این مقاله بهصورت کامل و بر اساس قانون کار ایران، به این موضوع پرداختهایم تا از هرگونه اختلاف، ضرر یا چالش حقوقی جلوگیری شود.
فسخ قرارداد کار چیست ؟
فسخ در لغت بهمعنای پایان دادن یا انحلال قرارداد است. در قرارداد کار، فسخ یعنی قطع همکاری به صورت یکطرفه توسط کارگر یا کارفرما. اما این اقدام، فقط در صورتی مجاز است که قانون آن را پیشبینی کرده باشد. بدون رعایت شرایط قانونی، فسخ اعتبار ندارد و ممکن است منجر به شکایت و جبران خسارت شود.
انواع قرارداد کار
برای اینکه بدانیم شرایط فسخ قرارداد کار چگونه است، ابتدا باید با انواع قرارداد آشنا شویم. طبق ماده ۷ قانون کار، قرارداد کار ممکن است:
1️⃣ دائم (بدون زمان مشخص)
2️⃣ موقت (با زمان مشخص)
3️⃣ کار معین (برای انجام پروژه مشخص)
نوع قرارداد تأثیر مستقیم در شرایط فسخ دارد. بهویژه اینکه فسخ قرارداد موقت یا کار معین، برخلاف قرارداد دائم، بسیار محدود و خاص است.
شرایط فسخ قرارداد کار از طرف کارگر
طبق بند (ز) ماده ۲۱ قانون کار، استعفا تنها راه فسخ قرارداد از سوی کارگر است و شرایط خاصی دارد:
1️⃣ کارگر باید استعفای کتبی خود را حداقل یک ماه پیش به کارفرما اعلام کند.
2️⃣ در مدت ۱۵ روز میتواند انصراف دهد.
📌 در قراردادهای موقت یا معین، استعفا بهتنهایی منجر به فسخ قانونی نمیشود.
توجه : ترک کار بدون استعفای کتبی و رعایت این شرایط، ترک غیرموجه محسوب شده و کارفرما حتی میتواند ادعای خسارت کند و عواقب قانونی و حقوقی برای کارگر درپی دارد.
3️⃣ فسخ خودکار قرارداد از سوی کارگر
📌 در برخی شرایط، قرارداد بهطور خودکار منحل میشود و نیازی به استعفا یا رضایت طرفین نیست:
- اتمام مدت قرارداد
- پایان موضوع قرارداد (در قراردادهای معین)
- فوت کارگر
- بازنشستگی کارگر
- از کارافتادگی کلی (بیش از 66٪ بر اساس نظر کمیسیون پزشکی)
این موارد بهعنوان فسخ قانونی بدون اقدام مستقیم شناخته میشوند و تمام مزایا باید به کارگر پرداخت شود.
شرایط فسخ قرارداد کار از طرف کارفرما
یکی از سوالات رایج این است که شرایط فسخ قرارداد کار چگونه است از دید کارفرما ؟ پاسخ در ماده ۲۷ قانون کار آمده است.
دلایل قانونی فسخ قرارداد توسط کارفرما :
1️⃣ تخلف یا قصور کارگر در انجام وظایف
2️⃣ نقض آییننامههای انضباطی
3️⃣ عدم سازگاری کارگر با ساختار سازمانی
4️⃣ مشکلات اقتصادی یا تعطیلی کارگاه
مراحل الزامی برای فسخ قانونی
1️⃣ ارائه تذکر کتبی به کارگر
2️⃣ ثبت تخلف مستند
3️⃣ کسب نظر مثبت شورای اسلامی کار یا انجمن صنفی
4️⃣ پرداخت تمامی حقوق، مزایا و سنوات قانونی
📌 هشدار : حتی با دلایل موجه، اگر این مراحل رعایت نشود، فسخ از سوی کارفرما غیرقانونی تلقی شده و مشمول جریمه و پرداخت خسارت به کارگر خواهد بود.
ماده ۲۵ قانون کار و فسخ در قراردادهای موقت
ماده ۲۵ قانون کار صراحتاً اعلام میکند:
«هر گاه قرارداد کار برای مدت موقت یا برای انجام کار معین، منعقد شده باشد، هیچیک از طرفین بهتنهایی حق فسخ آن را ندارند.»
یعنی کارفرما یا کارگر، تا پایان مدت قرارداد موقت یا اتمام پروژه، حق فسخ یکطرفه ندارند.
تفاوت فسخ قرارداد با خاتمه همکاری
✅ فسخ :
انحلال یکطرفه قرارداد با شرایط قانونی مشخص
✅ خاتمه :
پایان همکاری بهصورت طبیعی (مثلاً پایان مدت قرارداد یا فوت)
چالشهای فسخ قرارداد
1️⃣ فسخ ناگهانی توسط کارگر = محرومیت از حق سنوات و مزایا
2️⃣ فسخ غیرقانونی توسط کارفرما = جریمه و پرداخت خسارت
3️⃣ اختلاف در دلایل فسخ = ارجاع به هیأت حل اختلاف
بیمه بیکاری پس از فسخ قرارداد
اگر قرارداد بهصورت غیرارادی و از سوی کارفرما فسخ شود، کارگر میتواند از بیمه بیکاری استفاده کند:
- اعلام بیکاری ظرف ۳۰ روز به اداره کار
- آمادگی برای اشتغال مجدد
طبق رأی هیأت عمومی دیوان عدالت اداری، حتی اگر اخراج بهدلیل اشتباه کارگر باشد، او همچنان مستحق بیمه بیکاری است.
مراجع رسیدگی به اختلاف در فسخ قرارداد
در صورت بروز اختلاف در فسخ قرارداد، مسیر قانونی به این شکل است :
1️⃣ شورای اسلامی کار یا انجمن صنفی
2️⃣ هیات تشخیص اداره کار
3️⃣ هیات حل اختلاف اداره کار
تا صدور رأی نهایی، قرارداد در حالت تعلیق باقی میماند.
جمع بندی
اگر بخواهیم بدانیم شرایط فسخ قرارداد کار چگونه است باید بگوییم این موضوع به نوع قرارداد، دلایل فسخ، و رعایت مفاد قانونی بستگی دارد. کارگران برای فسخ، باید روند قانونی استعفا را رعایت کنند و کارفرمایان فقط با رعایت ماده ۲۷ و تأیید مراجع ذیصلاح میتوانند قرارداد را فسخ کنند. در قراردادهای موقت یا کار معین، فسخ یکطرفه کاملاً ممنوع است. برای جلوگیری از مشکلات حقوقی، حتماً پیش از فسخ قرارداد با یک مشاور متخصص قانون کار مشورت کنید.
فسخ قرارداد کار چگونه است در صورت اختلاف ؟
در صورت اختلاف بین کارگر و کارفرما، موضوع ابتدا در شورای اسلامی کار یا هیأت تشخیص اداره کار بررسی شده و تا زمان صدور رأی، قرارداد معلق میماند.
در قرارداد موقت، آیا امکان فسخ وجود دارد ؟
خیر. طبق ماده ۲۵ قانون کار، قراردادهای موقت قابل فسخ یکطرفه نیستند، مگر در مواردی مثل فوت یا ازکارافتادگی کلی.
آیا ترک کار به معنای فسخ قرارداد است ؟
خیر. ترک کار بدون استعفای رسمی، غیرقانونی بوده و ممکن است موجب از دست دادن بیمه بیکاری شود.
در صورت اخراج غیرقانونی، چه حقوقی به کارگر تعلق میگیرد ؟
پرداخت حق سنوات، مزایای معوقه و خسارت، در صورت تأیید هیأت حل اختلاف.
دیدگاهتان را بنویسید