نحوه محاسبه اضافه کاری و سایر شرایط آن
نحوه محاسبه اضافه کاری چگونه است؟ این سوال از جمله پرسش های متداولی به حساب می آید که افراد طی بازه های زمانی مختلف با آن مواجه می شوند. به صورت کلی، اضافه کاری یکی از مهم ترین چالش های ایجاد شده در یک محیط کار به حساب می آید. قانون گذاران ایران به صورت دقیق این مورد را مورد بررسی قرار داده اند ولی محاسبه اضافه کاری همچنان در برخی از موقعیت های شغلی یک مسئله پیچیده و چالش بر انگیز است. به خاطر داشته باشید که آشنایی با نحوه محاسبه اضافه کاری اهمیت زیادی خواهد داشت. امروز ما قصد داریم تا پروسه محاسبه انواع مختلف اضافه کاری را بررسی کنیم. پس با ما همراه شوید.
تعریف اضافه کاری
قبل از پرداختن به نحوه محاسبه اضافه کاری، بیایید چیستی آن را مورد بررسی قرار دهیم. اداره کار و دستگاه های نظارتی در ایران قوانین سختگیرانه ای را برای محیط کار و فعالیت های کارفرمایان در نظر گرفته اند. بر اساس دستور العمل های منتشر شده توسط این نهاد ها، همه کارمندان و کارگران باید ۷ ساعت و نیم در محل کار حاضر شوند و نسبت به انجام فعالیت های مختلف اقدام نمایند. یعنی ساعت کار هفتگی برابر با ۴۴ ساعت است. قوانین اداره کار به صورت دقیق مشخص شده اند و هر کدام از آنها به نحوی خاص روی محیط موثر می باشند.
اضافه کاری به شرایطی گفته می شود که کارگران یا کارمندان بیشتر از بازه زمانی مذکور در محیط کار باقی بمانند. یعنی اگر فردی به جای ۴۴ ساعت، ۴۷ ساعت سر کار باشد، اضافه کار کرده است. در نتیجه، کارفرمایان باید هزینه های مورد نیازش را به صورت دقیق پرداخت نمایند. جالب است بدانید که پرداخت دستمزد برای این مدت زمان الزامی بوده و اگر کارفرمایان به آن توجهی نداشته باشند، کارگران می توانند از آنها شکایت کنند.
شرایط اضافه کاری در قانون ایران
حتما شما هم از خود می پرسید که مهم ترین شرایط محاسبه اضافه کاری در قانون ایران چیست؟ به صورت کلی، کارگران و کارمندان باید بر اساس یک سری شرایط و قوانین خاص اضافه کار خود را دریافت نمایند. آگاهی از این شرایط باعث جلوگیری از رفتار های هنجار شکنانه می شود. به عنوان مثال، هر کارگر یا کارمند عادی باید ۴۴ ساعت در هفته سر کار باشد. کارگران نباشد در طول یک روز بیشتر از ۸ ساعت کار کنند.
اولین شرط برای محاسبه اضافه کاری به توافق اشاره دارد. اگر توافقی میان کارفرما و کارگر وجود نداشته باشد، امکان پرداخت اضافه کار هم وجود ندارد. جدا از این مسئله، افراد زیر ۱۸ سال نمی توانند اضافه کار داشته باشند. اضافه کار باید به صورت موقت باشد و نمی تواند از ۴ ساعت در روز عبور کند. البته، در شرایط و پروژه های اضطراری امکان افزایش این عدد وجود خواهد داشت. در نهایت، کارگرانی که آسیب دیده اند یا در پروژه های خیلی سنگین و خطرناک کار می کنند، نمی توانند اضافه کاری داشته باشند. عدم توجه به این موارد، روند اضافه کاری یک مجموعه را متحول می کند.
بیشتر بخوانید: آموزش حقوق و دستمزد در اصفهان
قوانین مهم قبل از آشنایی با نحوه محاسبه اضافه کاری
پنج قانون مهم توسط اداره کار تدوین شده اند که می توانند نحوه محاسبه اضافه کاری را متحول نمایند. اولین قانون به الزام کارگر اشاره دارد. بر اساس ماده ۵۹ موجود در قانون کار، کارگران باید با انجام اضافه کاری موافقت نمایند. پرداخت همه هزینه های مورد نیاز به ازای هر ساعت اضافه کاری، الزامی خواهد بود. البته که در هفته نباید حجم اضافه کاری بیشتر از ۱۲ ساعت شود.
دومین قانون برای محاسبه اضافه کاری به نوع اضافه کاری اشاره دارد. حمل بار با دست، انجام کار های خطرناک و سخت و فعالیت در محیط های آسیب ها برای اضافه کاری ممنوع است.
بر اساس ماده ۶۰ قانون کار، اگر کارگران برای ترمیم خسارات ناشی از سیل یا آسیب های طبیعی به اضافه کاری نیاز داشته باشند، مشکلی برای کارفرما ایجاد نمی شود. البته که کارفرمایان باید این مسئله را در سریع ترین زمان ممکن به اداره کار اطلاع دهند. محدوده این اطلاعیه برابر با ۴۸ ساعت است. پس از این بازه زمانی احتمال جریمه کارفرما بالا می رود.
ماده ۵۲ قانون اداره کار به ما می گوید که در مشاغل سخت و پیچیده، افراد نباید بیش از ۶ ساعت در روز کار کنند. یعنی در معادن و محیط های کاری خاص، حداکثر میزان کار افراد برابر با ۶ ساعت خواهد بود. آنها تحت هیچ شرایطی نمی توانند اضافه کاری داشته باشند.
در نهایت، ماده ۶۱ قانون کار برای محاسبه اضافه کاری، به ما می گوید که ارجاع کار اضافه برای کارگرانی که در شب کار می کنند ممنوع است. یعنی اگر ساعت کاری یک کارگر ۲۲ تا ۶ می باشد، کارفرمایان نمی تواند فعالیت های اضافی را به آنها ارجاع دهند.
صرف غذا در نحوه محاسبه اضافه کاری
دیگر مسئله ای که قبل از پرداختن به نحوه محاسبه اضافه کاری باید آن را مورد بررسی قرار دهیم به ساعات استراحت اشاره دارد. کارگران مقداری از زمان خود طی یک روز را باید صرف میل کردن غذا و استراحت نمایند. زمان مصرف صبحانه و ناهار در برخی از کارگاه ها به عنوان ساعت کاری در نظر گرفته می شود. این در حالی است که اکثر کارگاه ها این دو بازه زمانی را به عنوان ساعت کاری علامت گذاری نمی نمایند.
اگر در یک مجموعه تا امروز ساعت مصرف ناهار و استراحت به عنوان ساعت کاری محاسبه می شده است، تغییر آن اشتباه بزرگی به حساب می آید. تغییر این بازه زمانی در آینده می تواند برای کارگران مشکلات متعددی را ایجاد نماید. پس بهتر است قوانین کارگاه یا مجموعه خود را به صورت دقیق تعریف نمایید تا در این زمینه با مشکلی مواجه نشوید.
بررسی نحوه محاسبه اضافه کاری
با پشت سر گذاشتن مباحث مقدماتی ما بالاخره می توانیم به سراغ نحوه محاسبه اضافه کاری برویم. به نظر شما، بهترین روش موجود برای محاسبه اضافه کاری در یک مجموعه کدام است؟ همانطور که در قسمت های قبل تر هم گفته شد، شرکت های مختلف باید ۴۴ ساعت در هفته از کارگران خود انتظار کار داشته باشند. حال اگر این عدد بیشتر شد، نمی توان فقط حقوق یک ساعت کاری عادی را به کارگران داد. چرا که آنها بیشتر از وظیفه خود کار کرده اند.
بر اساس ماده ۵۱ قانون اداره کار، برای محاسبه اضافه کاری افراد باید ۴۰ درصد حقوق را به میزان دستمزد یک روز کار عادی اضافه نمایند. این مسئله اهمیت زیادی داشته و می تواند روند انجام فعالیت های مختلف را به صورت مستقیم تحت تاثیر خود قرار دهد. به خاطر داشته باشید که بر اساس توافق های ایجاد شده میان کارگر و کارفرما، امکان تغییر این عدد هم وجود دارد.
بررسی ساعت کار الزامی در ۱۴۰۳
برای محاسبه اضافه کاری شما باید با ساعت های کار الزامی آشنا باشید. اداره کار به صورت سالانه، تعداد تعطیلی ها و ساعت های کار الزامی طی یک ماه را مشخص می نماید. جدولی که در ادامه آن را مشاهده می کنید، حاوی تعداد روز های ماه، تعداد جمعه ها، تعداد تعطیلی های رسمی و تعداد روز های کاری مفید می باشد. با استفاده از این جدول که برای سال ۱۴۰۳ تدوین شده است، شما خیلی راحت می توانید نسبت به محاسبه و بررسی وضعیت اضافه کاری تیم خود اقدام نمایید. به خاطر داشته باشید که کارگرانی که بیشتر از ساعت های گفته شده در یک هفته کار کنند، الزاما باید اضافه کاری دریافت نمایند.
نام ماه | تعداد روزهای ماه | تعداد جمعه های موجود | تعداد تعطیلی های رسمی غیر جمعه | تعداد روز های کاری در هر ماه | ساعت های کار الزامی |
---|---|---|---|---|---|
فروردین | ۳۱ | ۵ | ۷ | ۱۹ | ۱۳۹.۷ |
اردیبهشت | ۳۱ | ۴ | ۱ | ۲۶ | ۱۹۰.۵۸ |
خرداد | ۳۱ | ۴ | ۳ | ۲۴ | ۱۷۵.۹۲ |
تیر | ۳۱ | ۵ | ۳ | ۲۳ | ۱۶۸.۵۹ |
مرداد | ۳۱ | ۴ | ۰ | ۲۷ | ۱۹۷.۹۱ |
شهریور | ۳۱ | ۵ | ۵ | ۲۱ | ۱۵۳.۹۳ |
مهر | ۳۰ | ۴ | ۰ | ۲۶ | ۱۹۰.۵۸ |
آبان | ۳۰ | ۴ | ۰ | ۲۶ | ۱۹۰.۵۸ |
آذر | ۳۰ | ۵ | ۱ | ۲۴ | ۱۷۵.۹۲ |
دی | ۳۰ | ۴ | ۱ | ۲۵ | ۱۸۳.۲۵ |
بهمن | ۳۰ | ۴ | ۳ | ۲۳ | ۱۶۸.۵۹ |
اسفند | ۲۹ | ۴ | ۲ | ۲۳ | ۱۶۸.۵۹ |
مجموع | ۳۶۵ | ۵۲ | ۲۴ | ۲۸۹ | ۲۱۲۰ |
فرمول های مهم در نحوه محاسبه اضافه کاری
یک سری فرمول های خاص وجود دارند که در نحوه محاسبه اضافه کاری نقش مهمی را ایفا می نمایند. همانطور که در قسمت های قبل تر هم به این مسئله مهم و کلیدی اشاره کردیم، برای محاسبه اضافه کاری به صورت اصولی شما باید به ازای هر ساعت، حقوق یک ساعت کار کامل به علاوه ۴۰ درصد هزینه را پرداخت نمایید. به بیان دیگر، هر ساعت اضافه کاری برابر با 140 درصد دستمزد هر ساعت فعالیت عادی می باشد. سه فرمول مهم را در این زمینه می توان مورد بررسی قرار داد. در اولین مرحله شما باید تعداد ساعت های کارکرد اضافه در ماه را محاسبه نمایید.
ساعت اضافه کاری در ماه = ساعت کارکرد الزامی – ساعت کارکرد واقعی در ماه
در مرحله بعد شما باید مزد هر ساعت اضافه کاری را به صورت دقیق محاسبه نمایید
مزد هر ساعت اضافه کاری = ۱.۴ X (۷.۳۳/دستمزد ثابت روزانه)
در نهایت شما می توانید با کمک فرمول زیر میزان مبلغ اضافه کاری در ماه را محاسبه کنید.
مبلغ اضافه کاری در کل ماه = مزد هر ساعت اضافه کاری X ساعت های اضافه کاری در ماه
اشتباهات متداول در نحوه محاسبه اضافه کاری
حال که با نحوه محاسبه اضافه کاری به صورت دقیق آشنا شدیم، بیایید چند مورد از متداول ترین اشتباهات مطرح شده در این زمینه را زیر ذره بین ببریم. به خاطر داشته باشید که قوانین اضافه کار در این زمینه سختگیرانه بوده و اگر کارفرمایان به آن توجهی نداشته باشند، با مشکلات و جریمه های سنگین مواجه می شوند. به خاطر داشته باشید که محاسبه هزینه های مربوط به اضافه کاری، همواره تحت تاثیر وضعیت شغلی شما قرار می گیرد. حق اولاد، بن، هزینه مسکن و غیره در محاسبه اضافه کاری هیچ کاربردی ندارند! کارفرمایان باید بر اساس تعداد ساعت های کار کردن فرد و فرمول های مذکور، هزینه های ضروری را محاسبه کنند.
جدا از این مسئله، اگر فردی در حال ماموریت است، اضافه کاری زیادی به آن تعلق نمی گیرد. شرایط و سیاست های شرکت مهم ترین عاملی به حساب می آید که این هزینه را مشخص می کند ولی به صورت عمومی، کارگرانی که در حال ماموریت هستند، حق ماموریت را می گیرند. پس نیازی به ارائه اضافه کاری برای آنها وجود ندارد.
حق بیمه برای محاسبه انواع مختلف اضافه کاری
تا امروز افراد زیادی از ما سوال پرسیده اند که حق بیمه در محاسبه اضافه کاری چه تاثیری دارد؟ اصلا برای محاسبه این فاکتور آیا ما نیازی به بررسی حق بیمه داریم یا نه؟ در پاسخ به این سوال، باید بگوییم که قطعا بله! بر اساس قوانین تعریف شده توسط سازمان تامین اجتماعی، همه کارگران باید بیمه و حق بیمه داشته باشند. در قبال اضافه کاری افراد، کارفرمایان موظف هستند تا حق بیمه را برای کارگران خود تعریف نمایند. به خاطر داشته باشید که این مسئله همواره روی پروسه اضافه کاری موثر بوده و می تواند روند انجام فعالیت های مختلف را تحت تاثیر خود قرار دهد. پس متقاضیان اضافه کاری در یک مجموعه باید حق بیمه خود را نیز مورد بررسی قرار دهند تا در این پروسه با مشکلات قانونی متعدد مواجه نشوند.
کلام آخر
در این صفحه ما نحوه محاسبه اضافه کاری را به صورت دقیق مورد بررسی قرار دادیم. همانطور که گفته شد، قانون وضعیت اضافه کاری و نحوه محاسبه آن را به صورت کامل و دقیق مشخص کرده است کارفرمایان لزوما باید قوانین تعریف شده در این زمینه را مورد بررسی قرار دهند تا برای محاسبه انواع اضافه کاری با مشکلی مواجه نشوند. به خاطر داشته باشید که بالا بردن تعداد ساعت های کار الزامی بدون توجه به قوانین، می تواند تبعات سنگینی را برای کارفرمایان به همراه داشته باشد.
اگر کارفرما حاضر به پرداخت اضافه کاری نشود، کارگران می توانند از او شکایت نمایند. به خاطر داشته باشید که بر اساس قانون، افراد زیر ۱۸ سال سن و کارگرانی که در پروژه های خاص کار می کنند نباید اضافه کار داشته باشند. اگر شما به درستی به این موارد توجه نکنید، احتمال اینکه با مشکلات و چالش های گسترده مواجه شوید، بالا می رود. همه حسابدار های یک مجموعه باید به صورت دقیق فرمول ها و قوانین مهم محاسبه اضافه کار در یک سازمان را بررسی نمایند. عدم توجه به این موارد، احتمال بروز مشکلات قانونی را بالا خواهد برد.
دیدگاهتان را بنویسید