فاکتور صوری و نقش آن در سازمان امور مالیاتی
فاکتور صوری چیست ؟
فاکتور صوری به فاکتوری گفته می‌شود که با ظاهر کاملاً قانونی و مطابق با استانداردهای فاکتور رسمی صادر می‌شود اما هیچ معامله واقعی پشت آن وجود ندارد. در این حالت، خریدار و فروشنده هیچ کالایی را رد و بدل نکرده‌اند یا خدماتی ارائه نشده است ؛ اما سندی تهیه می‌شود که وانمود می‌کند تراکنشی صورت گرفته است. این روش بیشتر برای پنهان‌کردن درآمد واقعی ، فرار از مالیات ، پولشویی ، یا حساب‌سازی‌های ساختگی انجام می‌گیرد .
هدف آن معمولاً کاهش درآمد مشمول مالیات ، تقلب در اعتبار مالیاتی یا پنهان سازی فعالیت‌های اقتصادی واقعی است. اطلاعات مندرج در فاکتور صوری جعلی بوده و معمولاً شامل کالاها یا خدماتی است که اصلاً ارائه نشده‌اند. برخلاف فاکتور رسمی که مبنای قانونی دارد و برای ثبت معاملات واقعی استفاده می‌شود، فاکتور صوری ابزار حساب‌سازی و فرار مالیاتی محسوب می‌شود .
اهداف ثبت فاکتور صوری
ثبت فاکتور صوری عمدتاً برای رسیدن به منافع شخصی و فرار از تعهدات مالیاتی انجام می‌شود. مهم‌ترین اهداف آن شامل :
1️⃣پولشویی : درآمدهای حاصل از فعالیت‌های غیرقانونی با صدور فاکتور صوری، مشروع جلوه داده می‌شوند
2️⃣فرار مالیاتی : کاهش ساختگی درآمد یا افزایش غیرواقعی هزینه‌ها برای کاهش میزان مالیات پرداختی
3️⃣حساب‌سازی برای اخذ وام : برخی شرکت‌ها با استفاده از فاکتورهای صوری، اسناد ساختگی تهیه می‌کنند تا به‌طور غیرواقعی میزان فروش یا سود خود را بالا نشان دهند و از این طریق وام یا اعتبار مالی بگیرند
4️⃣تکمیل مدارک : گاهی سازمان‌ها به‌دلیل نداشتن فاکتور واقعی، از فاکتورهای صوری برای تکمیل مدارک استفاده می‌کنند تا دفاتر حسابداری آن‌ها از نظر شکلی کامل به‌نظر برسد
تفاوت فاکتور صوری با فاکتور رسمی
در ظاهر، فاکتور صوری ممکن است کاملاً مشابه فاکتور رسمی باشد. اما تفاوت اصلی در «واقعیت معامله» است. مهم‌ترین تفاوت‌ها عبارتند از :
| ویژگی‌ها | فاکتور رسمی | فاکتور صوری |
|---|---|---|
| مبنای قانونی | دارد (طبق قانون مالیات مستقیم و سامانه مودیان) | ندارد؛ فاقد اعتبار حقوقی واقعی |
| موضوع معامله | معامله واقعی کالا یا خدمات | بدون معامله واقعی |
| ثبت در سامانه مودیان | اجباری است | معمولاً ثبت نمی‌شود یا با اطلاعات جعلی ثبت می‌شود |
| اطلاعات خریدار/فروشنده | کامل و مستند | ناقص، جعلی یا ساختگی |
| قابل استناد در پرونده مالیاتی | بله | خیر؛ موجب رد دفاتر و جرایم سنگین |
ویژگی‌های فاکتور رسمی مورد تأیید سازمان امور مالیاتی
برای اینکه یک فاکتور به‌عنوان «رسمی» شناسایی شود، باید شرایط خاصی داشته باشد :
1️⃣شماره سریال با چاپ برجسته قرمز (افست یا ملخی)
2️⃣درج اطلاعات دقیق خریدار و فروشنده شامل کد اقتصادی، شناسه ملی، کد پستی، تلفن و آدرس
3️⃣شرح دقیق کالا یا خدمت
4️⃣درج مالیات و عوارض بر ارزش افزوده
5️⃣امضا و مهر معتبر
6️⃣عدم وجود خط خوردگی یا اصلاح دستی
روش‌های شناسایی فاکتور صوری توسط سازمان امور مالیاتی
سازمان امور مالیاتی با استفاده از ابزارهای دیجیتال و بازرسی‌های میدانی ، فاکتورهای صوری را به شیوه‌های زیر شناسایی می‌کند :
1️⃣بررسی هویت فروشنده : تطبیق شناسه ملی ، کد اقتصادی و وضعیت فعال یا منحل بودن شرکت
2️⃣ بررسی گواهی ارزش افزوده : اعتبار گواهی مالیاتی بررسی می‌شود
3️⃣بررسی تناسب کالا یا خدمت با فعالیت شرکت : مثال : فروش خدمات فیلم‌برداری از طرف شرکت واردات مصالح مشکوک است
4️⃣بررسی مستندات حمل‌ونقل : شامل بیجک ، بارنامه و اسناد ترابری
5️⃣بررسی اسناد پرداختی : مثل چک‌ها ، فیش‌های بانکی ، گردش مالی و مغایرت با گزارش فصلی
6️⃣تحلیل رفتار معاملاتی در سامانه مودیان
مجازات قانونی ثبت یا استفاده از فاکتور صوری
طبق ماده ۲۷۴ قانون مالیات‌های مستقیم ، صدور فاکتور صوری جرم تلقی شده و مجازات‌هایی سنگین برای آن در نظر گرفته شده است :
1️⃣مجازات تعزیری درجه ۶ : شامل ۶ ماه تا ۲ سال حبس
2️⃣جزای نقدی : بین ۲ تا ۸ میلیون تومان (مطابق ماده ۲۷۵)
3️⃣محرومیت از فعالیت اقتصادی : تا دو سال
4️⃣در صورت احراز پولشویی : جزای نقدی معادل ۲۵ درصد درآمد حاصل از جرم
همچنین استفاده از کد اقتصادی دیگران در فاکتور صوری ، مشمول جریمه‌ای معادل ۲ درصد مبلغ معامله خواهد بود. در صورتی که شرکت‌های حقوقی اقدام به این جرم کنند ، ممکن است به ممنوعیت از صدور اسناد تجاری ، شرکت در مناقصه یا مزایده، و حتی لغو پروانه فعالیت محکوم شوند .
عواقب اقتصادی و اجتماعی فاکتور صوری
استفاده از فاکتورهای صوری نه‌تنها برای فرد خاطی ، بلکه برای کل نظام اقتصادی کشور آثار منفی به‌همراه دارد :
1️⃣ کاهش درآمدهای دولت
2️⃣اخلال در شفافیت بازار
3️⃣رد دفاتر مالیاتی شرکت‌ها
4️⃣کاهش اعتبار تجاری شرکت در بازار
5️⃣ممنوعیت دریافت وام یا تسهیلات بانکی
6️⃣ممنوعیت حضور در مناقصات دولتی
ثبت فاکتور صوری و مسئولیت حسابداران
در صورتی که فاکتور صوری توسط حسابدار شرکت ثبت شود، در صورت اثبات عمدی‌بودن عمل ، حسابدار نیز به‌عنوان شریک جرم تحت پیگرد قانونی قرار می‌گیرد . لذا لازم است حسابداران در بررسی فاکتورهای دریافتی یا ارسالی دقت بالا داشته باشند و تنها فاکتورهایی که با اسناد حمل ، پرداخت و انبار مطابقت دارند، ثبت کنند .
سخن آخر :
می‌توان گفت ثبت فاکتور صوری یک عمل پرخطر ، غیرقانونی و کاملاً آسیب‌زا برای اقتصاد کشور و امنیت مالی شرکت‌هاست . با توجه به قوانین شفاف مالیاتی و ابزارهای پیشرفته نظارتی ، ریسک شناسایی این‌گونه تخلفات بسیار بالا رفته است . بنابراین تنها راه امن و حرفه‌ای برای کسب‌وکارها ، پایبندی به اصول حسابداری قانونی و شفاف است .
فاکتور صوری چیست و چه تفاوتی با فاکتور رسمی دارد ؟
فاکتور صوری فاکتوری است که از نظر ظاهر شبیه فاکتور رسمی بوده اما معامله واقعی پشت آن وجود ندارد؛ در حالی که فاکتور رسمی بر اساس قوانین دارایی تنظیم شده و مستند به معامله واقعی است .
صدور یا خرید فاکتور صوری چه مجازاتی دارد ؟
مطابق با ماده ۲۷۴ قانون مالیات‌های مستقیم ، این جرم مشمول مجازات تعزیری درجه ۶ بوده و می‌تواند شامل حبس ، جزای نقدی، شلاق ، محرومیت از حقوق اجتماعی و انتشار حکم در رسانه‌ها باشد .
هدف از صدور فاکتور صوری چیست ؟
اهداف آن شامل پولشویی ، فرار مالیاتی ، حساب‌سازی برای دریافت وام و تکمیل ساختگی اسناد مالی است .
فاکتور صوری چگونه توسط سازمان امور مالیاتی شناسایی می‌شود ؟
از طریق بررسی شناسه ملی ، صحت گواهی ارزش افزوده ، تطابق کالا با فعالیت شرکت ، اسناد حمل و مدارک بانکی .
آیا استفاده از فاکتور صوری توسط اشخاص حقوقی هم جرم است ؟
بله. ماده ۲۷۵ قانون مالیات های مستقیم این جرم را برای اشخاص حقوقی نیز در نظر گرفته و برای آن‌ها مجازات‌هایی مانند ممنوعیت فعالیت و صدور اسناد تجاری در نظر گرفته شده است .
اگر حسابدار فاکتور صوری را ثبت کند، مسئولیت دارد ؟
بله. در صورت اثبات آگاهی و عمد، حسابدار نیز به‌عنوان شریک در جرم شناخته می‌شود .
استفاده از فاکتور صوری چه عواقب مالی و اجتماعی دارد ؟
رد دفاتر ، جریمه سنگین ، کاهش اعتبار شرکت ، عدم امکان دریافت وام ، محرومیت از شرکت در مناقصات و در نهایت مجازات کیفری .
دیدگاهتان را بنویسید