موجودی کالا و فرمول روش میانگین موزون موجودی کالا
در حسابداری، محاسبه موجودی کالا یکی از جوانب حیاتی برای شرکت‌ها و واحدهای تجاری است. دو روش متداول برای محاسبه موجودی کالا تحت عنوان «میانگین ساده» و «میانگین موزون» وجود دارند.
هرکدام از این روش‌ها ویژگی‌ها و مزایا و معایب خاص خود را دارند که در تصمیم‌گیری‌های مدیریتی و مالی تأثیرگذارند.
در ادامه از این بخش از سرای حسابدار، نحوه محاسبه موجودی کالا با استفاده روش میانگین موزون موجودی کالا در حسابداری، روش میانگین ساده در حسابداری و همچنین فرمول روش میانگین موزون موجودی کالا مورد بررسی قرار خواهد گرفت.
موجودی کالا چیست؟
موجودی کالا در حسابداری به مقدار کالاها یا مواد اولیه‌ای اطلاق می‌شود که یک شرکت در انبار یا در فرآیند تولید دارد.
این مقدار شامل کالاهایی است که هنوز به مشتریان فروخته نشده و یا به مرحله تولید نرسیده‌اند.
موجودی کالاها اهمیت زیادی در حسابداری دارد، زیرا مستقیماً به محاسبه سود و زیان، تصمیم‌گیری‌های مالی و تحلیل عملکرد مالی کسب و کارها تأثیر می‌گذارد.
برای محاسبه بهای تمام شده کالای فروش رفته و موجودی مواد، از روش‌های مختلف استفاده می‌شود.
از قبیل روش اولین صادره از اولین وارده ( فایفو)؛ اولین صادره از آخرین وارده (روش لایفو)؛ روش میانگین ساده، میانگین موزون و روش شناسایی ویژه.
در اینجا، به معرفی و توضیح روش میانگین موزون موجودی کالا در حسابداری، روش میانگین ساده در حسابداری و همچنین فرمول روش میانگین موزون موجودی کالا پرداخته می شود.
روش میانگین ساده در حسابداری
در روش میانگین ساده در حسابداری، برای محاسبه بهای تمام شده کالای فروش رفته، از میانگین هزینه یا قیمت هر واحد استفاده می‌شود. فرمول محاسبه بهای تمام شده با استفاده از میانگین ساده به صورت زیر است:
بهای تمام شده کالای فروش رفته=میانگین ساده×تعداد واحدهای فروخته شده
قیمت تمام شده موجودی پایان دوره=میانگین ساده×تعداد کالای موجود در پایان دوره
که در اینجا میانگین ساده، مجموع هزینه یا ارزش تمام دوره‌ها و تمام ورودی‌ها تقسیم بر تعداد کل واحدها (شامل موجودی اولیه و ورودی‌های دوره) است. به این ترتیب، میانگین ساده برای محاسبه بهای تمام شده کالای فروش رفته با توجه به تعداد واحدهای فروخته شده استفاده می‌شود.
این روش معمولاً زمانی قابلیت استفاده دارد که مقدار خرید کالا در هر دفعه خرید یکسان باشد؛ اما از آنجا که این امر بسیار به کم اتفاق می‌افتد، معمولاً روش میانگین ساده کمتر مورد استفاده قرار می‌گیرد. به عنوان مثال شرکت X را در نظر بگیرید که گردش کالا به شرح زیر داشته است:
جدول (1) گردش کالا در شرکت X
| تعداد کالا (واحد) | قیمت هر واحد (ریال) | قیمت کل | |
|---|---|---|---|
| موجودی کالای اول سال 88/1/1 | 50 | 200 | 10000 |
| خرید اول 88/4/1 | 70 | 300 | 21000 |
| فروش اول 88/7/1 | 80 | ||
| خرید دوم 88/9/1 | 80 | 400 | 32000 |
| جمع | 63000 |
بر اساس جدول (1) میانگین ساده به صورت زیر محاسبه می‌شود.
میانگین موزون موجودی کالا
روش میانگین موزون موجودی کالا در حسابداری یکی از روش‌های تخصیص هزینه به موجودی کالا در حسابداری است.
در این روش، هزینه‌های مختلف بر اساس وزن نسبی هر دوره محاسبه می‌شوند. این وزن معمولاً به اساس حجم یا ارزش موجودی کالاها در هر دوره اختصاص می‌یابد.
برای استفاده از این روش، باید در هر دوره مقادیر موجودی اولیه و خرید یا تولید به همراه قیمت واحد هر کدام موجود باشد تا بتوان میانگین موزون موجودی را محاسبه کرد.
دو نوع سیستم مختلف در حسابداری به نام‌های سیستم دائمی و سیستم ادواری در محاسبه فرمول روش میانگین موزون موجودی کالا وجود دارد.
روش های میانگین موزون موجودی کالا
روش میانگین موزون در حسابداری به وزن موجودی‌ها بستگی دارد و از این روش برای تحلیل هزینه موجودی و محاسبه هزینه موجودی نهایی استفاده می‌شود. فرمول روش میانگین موزون موجودی کالا به صورت زیر است:
بر اساس جدول (1) و فرمول روش میانگین موزون موجودی کالا میانگین موزون به دو روش سیستم دائمی و سیستم ادواری در جدول (2) محاسبه شده است.
جدول (2): محاسبه میانگین موزون به روش سیستم ادواری و دائمی
| الف- سیستم ادواری | |
|---|---|
| بهای تمام شده کالای آماده برای فروش | 10000+21000+32000=63000 |
| تعداد کالای آماده برای فروش | 50+70+80=200 |
| قیمت میانگین | 200/63000=315 |
| بهای تمام شده کالای فروش رفته | 80*315=25200 |
| موجودی پایان دوره | 120*315=37800 |
| ب) سیستم دائمی | |
|---|---|
| بهای تمام شده کالای آماده به فروش در 88/7/1 | 10000+21000=31000 |
| تعداد کالای ماده به فروش در 88/7/1 | 50+70=120 |
| قیمت میانگین در 88/7/1 | 120/31000=285.3 |
| بهای تمام شده کالای فروش رفته در 88/7/1 | 80*285.3=20666.6 |
| تعداد موجودی در 88/7/1 | 80-120=40 |
| مبلغ موجودی در 88/7/1 | 40*285.3=11412 |
| تعداد موجودی در 88/9/1 | 80 |
| مبلغ موجودی در 88/9/1 | 80*400=32000 |
| بهای تمام شده کالای آماده به فروش در پایان دوره 88 | 11412+32000=43412 |
| تعداد کالای ماده به فروش در پایان دوره 88 | 80+40=120 |
| قیمت میانگین در پایان دوره | 120/43412=361.7 |
فرمول روش میانگین موزون موجودی کالا در اکسل
فرمول میانگین موزون در اکسل به کمک توابع موجود در این نرم‌افزار محاسبه می‌شود. برای محاسبه میانگین موزون، از تابع SUMPRODUCT استفاده می‌شود.
این تابع کمک می‌کند تا وزن داده‌ها هم در نظر گرفته شود. روش کار به این صورت است که اگر در اکسل دو ستون را در نظر بگیریم: یک ستون برای قیمت و یک ستون برای تعداد واحدها.
از این دو ستون برای محاسبه میانگین موزون استفاده می‌شود. فرض کنید ستون A برای قیمت و ستون B برای تعداد واحدها باشد. در ستون C میانگین موزون با استفاده از فرمول زیر محاسبه می‌شود:
SUMPRODUCT(A2:A100, B2:B100) / SUM(B2:B100)=
این فرمول وزن داده‌ها را در نظر گرفته و میانگین موزون را بر اساس قیمت‌ها محاسبه می‌کند. اینجا A2:A100 به محدوده قیمت‌ها اشاره دارد و B2:B100 به تعداد واحدها.
در مثال جدول (1) میانگین موزون به شکل زیر محاسبه می‌شود:
=SUMPRODUCT(B2:B5,C2:C5)/(SUM(B2:B5)-B4)
شکل (1): فرمول میانگین موزون در اکسل
نتیجه‌گیری
انتخاب روش صحیح برای محاسبه موجودی کالاها از اهمیت بسزایی برخوردار است. زیرا انتخاب روش مناسب برای ارزیابی موجودی، در تصمیم‌گیری‌های مالی و بهینه‌سازی فرآیندهای تولید تأثیرگذار است.
دو روش میانگین ساده و روش میانگین موزون، هرکدام مزایا و محدودیت‌های خود را دارند و انتخاب بین آنها بستگی به خصوصیات و نیازهای خاص شرکت و صنعت دارد.
در صورتی که قیمت‌ها نوسان داشته باشند، استفاده از روش میانگین موزون به شرکت این امکان را می‌دهد تا به تغییرات احتمالی در هزینه‌ها و ارزش موجودی بیشتر توجه کند.
در صورتی که شرکت حجم فروش خود را بطور مستمر تغییر می‌دهد، ممکن است استفاده از روش میانگین ساده مناسب باشد.
دوره ها و محصولات آموزش حسابداری
با سلام
در محاسبه به روش میانگیم موزون ( دائمی ) 120/31000=285.3 اشتباه ثبت شده است و محاسبات بعدی را دچار مشکل کرده. حاص تقسیم 258.3 می شود.
سلام و عرض ادب
باید مبلغ را اصلاح بفرمایید.