قوانین مالیات شغل دوم بازنشستگان
آیا حقوق بازنشستگان درآمد محسوب می‌شود؟
طبق ماده ۹۱ قانون مالیات‌های مستقیم (بند ۵)، درآمد ناشی از حقوق بازنشستگی، وظیفه، مستمری، پایان خدمت، خسارت اخراج و بازخرید خدمت، معاف از مالیات 1404 است. دلیل این معافیت، آن است که حقوق بازنشستگی، در ازای کار فعلی فرد نیست، بلکه حاصل پرداخت حق بیمه و ذخیره در صندوق‌های بازنشستگی است. بنابراین، این دریافتی «مستمری» تلقی شده و مطابق قانون، مالیاتی به آن تعلق نمی‌گیرد.
بازنشستگان شاغل و مالیات بر حقوق
اگرچه حقوق بازنشستگی افراد کاملاً معاف از مالیات است، اما درآمد حاصل از هرگونه شغل دوم یا اشتغال مجدد پس از بازنشستگی، درآمد جاری به‌شمار رفته و طبق قانون مالیات‌های مستقیم باید مالیات آن پرداخت شود.
قانون معافیت مالیاتی پایه (سال ۱۴۰۴)
بر اساس ماده ۸۴ قانون مالیات‌های مستقیم، سقف معافیت پایه مالیات حقوق در سال ۱۴۰۴ برابر با ۲۸۸ میلیون تومان در سال (ماهانه ۲۴ میلیون تومان) تعیین شده است. اگر مجموع دریافتی حقوق فرد در یک محل کار از این مبلغ در ماه فراتر رود، مازاد آن طبق جدول پلکانی همان سال، مشمول مالیات خواهد بود.
نکته مهم: هریک از مؤدیان مالیاتی، فقط در یک محل اشتغال می‌توانند از این معافیت استفاده کنند و درآمد سایر محل‌های کاری (شغل‌های غیراصلی) از اولین ریال، مشمول مالیات می‌شود یا طبق تبصره ماده ۸۶، با نرخ مقطوع ۱۰ درصد حساب خواهد شد.
تبصره ماده ۸۶ قانون مالیات‌های مستقیم
حق‌المشاوره، حق‌التدریس، حق‌التحقیق، حق‌پژوهش و موارد مشابه، بدون رعایت معافیت ماده ۸۴ و با نرخ ۱۰ درصد مقطوع مشمول مالیات هستند. این مقرره برای بازنشستگانی که در چنین قالب‌هایی فعالیت دارند نیز صدق می‌کند.
تفاوت شغل اصلی و غیراصلی در مالیات بازنشستگان
شغل اصلی: محل کاری که فرد از آن، رابطه استخدامی رسمی دارد و (در حالت عادی) مشمول کسر بیمه و مالیات می‌شود.
شغل غیراصلی: اگر شخص بازنشسته یا شاغل در چند محل کار کند، فقط در یک محل از معافیت ماده ۸۴ برخوردار است و سایر محل‌های کار، غیراصلی محسوب می‌شود؛ در آن محل‌ها، مالیات از اولین ریال درآمد اعمال خواهد شد یا بر اساس تبصره ماده ۸۶، مقطوع ۱۰ درصد است.
مالیات بازنشستگان تأمین اجتماعی و کشوری
قانون مالیاتی، میان صندوق بازنشستگی تأمین اجتماعی و صندوق کشوری یا لشگری تمایزی قائل نشده است؛
1. حقوق (مستمری) بازنشستگان در همه صندوق‌ها: معاف از مالیات
2. درآمد شغل دوم یا اشتغال مجدد: عیناً مانند درآمد سایر شاغلان محسوب شده و اگر بالاتر از سقف معافیت سالانه باشد، مالیات پلکانی طبق ماده ۸۵ و ۸۶ کسر خواهد شد.
باور نادرست: گاهی تصور می‌شود افزایش سن یا سابقه، تخفیف مالیاتی به همراه دارد؛ در حالی‌که قانون مالیات چنین امتیازی قائل نشده و صرفاً حقوق بازنشستگی را معاف دانسته است.
مالیات شغل دوم بازنشستگان در مشاغل مختلف
بازنشستگانی که پس از بازنشستگی مشغول به کار می‌شوند یا فعالیت‌های درآمدزایی دیگری دارند، باید مالیات‌شان را طبق نوع شغل و نوع قرارداد محاسبه نمایند:
1. استخدام رسمی یا ساعتی در شرکت خصوصی یا دولتی
کارفرما باید مالیات حقوق را بر اساس سقف معافیت و جدول پلکانی محاسبه کند. اگر این کار، شغل اصلی باشد، از معافیت ماهانه ۲۴ میلیون تومان بهره‌مند می‌شود و اگر غیراصلی محسوب گردد، بدون معافیت (یا با محدودیت معافیت) مالیات محاسبه می‌گردد.
2. فعالیت‌های پیمانکاری یا پروژه‌ای
در قراردادهای پیمانکاری، درصدی از مبلغ قرارداد به‌عنوان مالیات مقطوع کسر و به اداره مالیات پرداخت می‌شود. علاوه بر آن، ممکن است شخص پیمانکار (بازنشسته) ملزم به ارائه دفاتر و پرداخت مالیات بر درآمد باشد.
3. سایر منابع درآمد (اجاره املاک، سرمایه‌گذاری و …)
در بخش اجاره املاک، قوانین مستقلی اعمال می‌شود که در ادامه توضیح داده شده است.
در سرمایه‌گذاری، اگر سود در پروژه‌ای باشد که معافیت یا نرخ صفر ندارد، مالیات آن بر اساس مقررات جاری دریافت می‌شود.
درآمد اجاره املاک بازنشستگان و معافیت‌ها
بر اساس ماده ۵۷ قانون مالیات‌های مستقیم، اگر بازنشسته‌ای، به‌جز مستمری خود، هیچ درآمد دیگری نداشته باشد و تنها منبع درآمد او اجاره یک واحد مسکونی باشد، طبق بودجه1404 می‌تواند تا سقف معافیت درآمد مشمول مالیات سالانه مشاغل(2000000000 ریال)از مالیات بر اجاره معاف شود.
علاوه بر این، در حوزه اجاره مسکونی، طبق آیین‌نامه اجرایی مرتبط، واحدهای مسکونی با زیربنای مفید تا ۱۵۰ متر در تهران و تا ۲۰۰ متر در سایر شهرها نیز از مالیات بر اجاره معاف هستند. این معافیت به‌شرطی قابل اعمال است که «یک واحد مسکونی» متعلق به مالک بوده و به‌صورت اجاره سکونتی استفاده شود؛ مالکین چند ملک یا ملک‌های تجاری، از مزایای این آیین‌نامه بی‌بهره‌اند.
توجه: اگر فرد بازنشسته، علاوه‌بر اجاره ملک، درآمد دیگری هم داشته باشد، مجموع درآمدش از سقف ۲۸۸ میلیون تومان سالانه عبور کند و ملکش متراژ بالاتری داشته باشد، مشمول مالیات اجاره خواهد شد.
نحوه برگشت مالیات حقوق بازنشستگان (در صورت کسر اشتباه)
اگر به‌اشتباه از مستمری بازنشسته یا اجاره معاف او، مالیاتی کسر شود، امکان استرداد مبلغ وجود دارد. برای این کار:
1. بازنشسته باید به اداره امور مالیاتی مراجعه نموده و مدارک (حکم بازنشستگی، فیش حقوقی، سند مالکیت ملک و …) را ارائه کند.
2. در صورت اثبات اشتباه، اداره مالیات موظف به بازگرداندن مالیات خواهد بود.
در صورت اختلاف، فرد می‌تواند موضوع را به هیئت حل اختلاف مالیاتی ارجاع دهد.
باورهای نادرست درباره مالیات بازنشستگان
1. «افزایش سن یا سابقه بیشتر، معافیت بیشتری دارد»: قانون‌گذار چنین قاعده‌ای وضع نکرده است و صرفاً مستمری بازنشستگی را معاف دانسته است.
2. «درآمد حاصل از شغل دوم بازنشستگان، مالیات ندارد»: هرگونه حقوق یا درآمدی به‌جز مستمری، اگر بالای سقف معافیت باشد یا نوع قرارداد مشمول تبصره‌های دیگر، مالیات خواهد داشت.
3. «داشتن ملک اجاری توسط بازنشستگان همیشه معاف است»: این معافیت شرایط و ضوابط ویژه (متراژ، تنها منبع درآمد بودن، سقف ماده ۸۴ و …) دارد.
جمع‌بندی نهایی
- حقوق (مستمری) بازنشستگی از همه صندوق‌ها (تأمین اجتماعی، کشوری، لشگری و …) معاف از مالیات است.
- شغل دوم یا هر اشتغال جدید بازنشسته، مانند سایر افراد مشمول قوانین جاری مالیاتی می‌شود و اگر از سقف ۲۸۸ میلیون تومان در سال (۲۴ میلیون تومان در ماه) فراتر رود، مالیات پلکانی بر آن اعمال خواهد شد.
معافیت ماده ۸۴ فقط در یک شغل قابل استفاده است. درآمد سایر مشاغل یا حق‌التدریس، حق‌المشاوره و … ممکن است بدون اعمال معافیت، به‌صورت مقطوع ۱۰ درصد یا طبق جدول پلکانی مالیات‌گذاری شود.
- برای استرداد مالیات اشتباهی کسرشده، می‌توان با ارائه مدارک به اداره امور مالیاتی مراجعه کرد.
نتیجه‌گیری: حقوق بازنشستگان به‌دلیل ماهیت پس‌انداز بیمه‌ای، کاملاً معاف از مالیات است؛ اما هرگونه درآمد اضافه بر این مستمری، مطابق قوانین مالیاتی فعلی کشور ارزیابی می‌شود. در چنین شرایطی، توصیه می‌شود بازنشستگانی که قصد اشتغال مجدد دارند یا ملکی را اجاره می‌دهند، قوانین مالیاتی و سقف‌های معافیت را با دقت مطالعه کنند و در صورت نیاز، از مشاور مالیاتی کمک بگیرند تا از پرداخت مالیات اضافه یا جرایم ناشی از عدم آگاهی از مقررات جلوگیری شود.
دیدگاهتان را بنویسید